Ngay từ thời chiến tranh thế giới thứ nhất, quân đội các nước châu Âu đã dùng đến môtô. Khi đó, môtô không phải chỉ là một phương tiện giao thông, mà còn là một loại xe tác chiến. Trong thời gian giữa hai cuộc thế chiến, kỹ thuật môtô quân sự được tiếp tục hoàn thiện ở Anh, Mỹ, Pháp. Thế nhưng, vượt trội hơn cả trong lĩnh vực này là nước Đức. Đến năm 1939, trong trang bị của quân đội Đế chế Đức đã có những chiếc môtô mạnh mẽ và chắc chắn mang nhãn hiệu BMW, DKW, Zundapp. Môtô có tính năng chạy mọi địa hình không tồi và trên thùng xe thường có đặt khẩu cối cá nhân hoặc súng trung
liên.
DKW NZ 500.
Zundapp KS750.
Zundapp KS800.
Ở Liên xô, trước chiến tranh thế giới thứ hai, ngành chế tạo môtô không được quan tâm nhiều như ngành ôtô. Môtô được xuất xưởng rải rác từ những cơ sở ở Ijevsk, Taganrora, ngoại ô Podolsk và Serpukhov, với số lượng khá khiêm tốn: chỉ khoảng 6 nghìn chiếc một năm. Môtô Xô-viết tiền chiến đôi khi không được bền. Tính chất đó khiến chúng ít phù hợp với công tác quân sự. Ban lãnh đạo đất nước đã sớm nhận ra vấn đề này.
Vào cuối năm 1930, Hội đồng Dân ủy Quốc phòng Liên Xô đã có cuộc họp bí mật, liên quan đến việc thành lập đội quân môtô hạng nặng chuyên dụng, quyết định lấy chiếc môtô Đức BMW–R71 làm mẫu. Để phanh phui những bí quyết kết cấu bên trong của loại xe này, đã có 5 chiếc môtô được mua thông qua nước thứ ba. Và các kỹ sư, cán bộ kỹ thuật ưu tú nhất của ngành công nghiệp ôtô Liên Xô đã khẩn trương nghiên cứu chúng một cách kỹ lưỡng. Kết quả là, trong một thời gian khá ngắn ngủi, Liên Xô đã có thể chế ra loại xe giống như chiếc BMW–R71.
BMW-R71 của quân Đức trong thế chiến II
Tuy nhiên, xe môtô Xô-viết không phải là bản sao y nguyên của xe Đức BMW. Chẳng hạn, khung và hệ thống treo đàn hồi đã được cải tiến một cách nghiêm túc, trở nên linh hoạt hơn của xe Đức. Trên thực tế, động cơ bốn kỳ hai xilanh nằm ngang đã được chế tạo mới. Với dung tích 750cc và công suất 22 mã lực, nó được dự trù dùng được loại xăng có chất lượng thấp hơn động cơ của xe Đức, và thêm nữa, ít gây tiếng ồn hơn. Đầu năm 1941, những chiếc xe môtô hạng nặng M-72 đã được trình ra với các nhà quân sự, xe được chấm điểm “ưu” để đưa vào sản xuất hàng loạt ngay lập tức tại một số công xưởng. Quân đội đã nhận được một phương tiện giao thông mới, đa năng và khá bền chắc. Cũng như người anh em Đức của nó, M-72 là phương án xe môtô thuyền, có thể trang bị súng cối cá nhân.
URAL M -72
Tháng 10 năm 1941, khi thủ đô Nga nằm trong tình thế bị bao vây, xưởng môtô Matxcơva được sơ tán về Ural, thành phố Irbit. Đơn sơ, thiếu thốn là tình cảnh tại cơ sở thứ nhất chuyên sản xuất môtô hạng nặng của Liên xô. Nhưng chỉ đến tháng 2 năm 1942, xưởng môtô Irbit đã cho đời ra loạt sản phẩm đầu tiên. Tính chung, những năm chiến tranh, chỉ riêng từ Irbit đã cung cấp cho quân đội 9800 chiếc xe. Ngoài ra, các môtô M-72 còn được sản xuất tại Tiumen và thành phố Gorki (nay là Nijni Novgorod).
Trung đoàn môtô của Hồng quân Xô-viết
Những chiếc Ural M-72 được sử dụng rộng rãi phục vụ các chiến sĩ trinh sát, bộ binh, cơ giới, xe tăng, liên lạc, các đơn vị sửa chữa máy móc quân dụng. Thậm chí các chiến sĩ pháo binh còn dùng nó để chuyên chở những khẩu đại bác hạng nhẹ. Các chiến sĩ mặt trận đánh giá xứng đáng độ bền vững và tính dễ sử dụng, cũng như chất lượng, tốc độ của nó. Với một người lái và hai hành khách, Ural M-72 ba bánh có trọng tải hơn một tấn rưỡi, nhưng công suất vẫn đủ mạnh để đẩy nó chạy với tốc độ tối đa đến 85km/giờ. Môtô đơn thì nhẹ hơn và chạy nhanh hơn, đến 105km/giờ, nhưng những chiếc như thế ít được làm ra.
Từ sau khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai, loại hình xe môtô nhiều cống hiến này tiếp tục được xuất xưởng cho đến năm 1956. Còn mẫu xe cải tiến, thì ra đời năm 1960. Khung và hệ thống treo đàn hồi của M-72 được dùng để chế ra các xe môtô Irbit mới, dân dụng cũng như quân dụng. Từ năm 1953, những chiếc xe môtô hai bánh và ba bánh từ Ural được đem xuất khẩu ra nước ngoài. Chúng trở nên nổi tiếng không chỉ ở các nước Đông Âu mà cả ở Việt Nam với tên gọi "Xít-đờ-ca". Xe môtô Nga hạng nặng được biết đến ở Pháp, Anh, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Đức, Hà Lan, Chilê, Columbia, Argentina. Xưởng môtô Irbit là một trong số không nhiều xí nghiệp chế tạo máy của Nga, có sản phẩm được cấp chứng chỉ ở Mỹ.
Thế hệ "Gear-Up"
Ngày nay, xí nghiệp Irbit còn có loại môtô thuyền quân dụng “Gear-Up”. Đây vốn là loại hình xe dân dụng hai chỗ, được trang bị động cơ công suất 32 mã lực, dẫn động bánh sau và bánh thuyền xe, tay đòn khung treo phía trước. Trên xe môtô này có thể đặt súng cối hay tên lửa chống tăng, và nó trở thành cỗ xe nhà binh khá là “hầm hố”: chạy nhanh, xoay chuyển nhẹ nhàng và thêm nữa, cũng chắc chắn, dễ sử dụng khi vận hành, y như các tiền bối của nó thời chiến tranh thế giới thứ hai.
(st)
__________________
The end is just the beginning!