Thân thương tấm khăn rằn

[catwoman]

Khăn thương nhớ ai

Khăn rơi xuống đất

Khăn thương nhớ ai

Khăn vắt lên vai…

(Ca dao)


Tấm khăn rằn là hình ảnh rất quen thuộc của phụ nữ Nam Bộ. Không biết chúng ra đời từ bao giờ? Chỉ biết nó xuất hiện từ khá lâu đời, đồng hành với những con người khai hoang mở cõi cho vùng đất phía Nam.

Cô gái chèo đò Nam bộ

Cùng với áo bà ba, tấm khăn rằn đã trở thành biểu tượng của nữ giới khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Nó cũng là một nét quê hương đầm ấm.

Theo các nhà nghiên cứu thì khăn rằn có nguồn gốc từ người Khơ-me, trong quá trình cộng cư, đã ảnh hưởng đến các dân tộc khác. Chính sự tiện ích của nó mà ngày nay tấm khăn rằn phổ biến đến mọi người, không có sự phân biệt về dân tộc, giới tính khi sử dụng.

Khăn rằn thường có hai màu đen và trắng hoặc nâu và trắng. Hai màu này được kẻ thành hai làn ngang - dọc, cắt nhau theo góc 90 độ, tạo thành ô vuông nhỏ, trải dài khắp mặt khăn. Và có lẽ vì thế nên người ta mới gọi là khăn rằn. Thường tấm khăn có chiều dài khoảng 1,2m, rộng chừng 40 - 50cm, không cầu kỳ, sặc sỡ mà rất bình dị, giản đơn. Khăn rằn thường gắn liền với những con người chân đất, lao động nơi ruộng đồng và trên sông nước mênh mông.

Cô gái với khăn rằn

Giữa quê hương miền Nam đi đi về về hai mùa mưa nắng, chiếc khăn rằn không chỉ có những người lao động lam lũ mà cả những điền chủ, những người giàu có cũng sử dụng nó. Và không chỉ có phụ nữ mà nam giới cũng sử dụng loại khăn này. Khăn được vắt gọn trên đầu đối với nữ giới; hoặc cột ngang trán, chừa hai đuôi khăn nhô lên đầu, nút khăn nằm ở phía trước đối với nam. Nhiều khi khăn được quàng trên cổ, một đầu thả trước ngực, một đầu thả sau lưng. Cũng có khi hai đầu khăn được buông xuôi xuống phía trước.

Đối với những nông dân Nam Bộ thì chiếc khăn rằn và áo bà ba là hai bộ phận trang phục dường như không thể thiếu, dù là lúc đi làm đồng hay khi đi ăn cỗ cũng vậy. Các cụ bà ngồi trò chuyện, hỏi thăm nhau về công ăn việc làm, về ruộng vườn, sức khỏe, cuộc sống gia đình... miệng món mém nhai trầu, thỉnh thoảng lấy khăn quấn ở cổ quệt ngang miệng một cái. Các cụ ông thì quây quần bên bàn trà hoặc ngồi quanh bàn cờ tướng, cũng áo bà ba, cũng khăn rằn vắt vai. Những chàng trai khi làm việc đồng áng thì lấy khăn buộc ngang trán, lật ngửa hai đầu khăn lên trời, cũng là để ngăn mồ hôi đừng cho chảy xuống mặt. Đến khi mệt tựa lưng ngồi nghỉ, lúc này khăn được lột xuống, lau mồ hôi ở trán, ở mặt, ở cổ... Các cô gái trong khi cày cấy, hay gánh mạ trên đồng cũng thường quấn khăn ở cổ, nếu đổ mồ hôi thì lau luôn cho tiện. Khăn rằn đã trở thành một vật dụng tiện lợi và thân thiết cho mọi người, mọi giới trong lao động, chiến đấu và sinh hoạt, để che cơn nắng, thấm dòng mồ hôi, chắn ngọn gió lốc, cả để lau khô dòng nước mắt hay giấu đi một nụ cười…

Đặc biệt là trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, các nữ du kích, dân quân, giao liên với chiếc khăn rằn, áo bà ba, nón tai bèo và xuồng ba lá đã bao phen làm khiếp vía quân thù, tạo nên một hình ảnh đẹp đẽ và đầy ấn tượng của đội quân tóc dài của thành đồng tổ quốc.
Ngày nay, do giao lưu với văn hóa phương Tây nên đã xuất hiện nhiều loại trang phục mới, nhiều loại khăn mới, bền và đẹp. Nhưng chiếc khăn rằn vẫn tồn tại, tạo thành nét đặc trưng của phụ nữ Nam Bộ. Và nó là một bản sắc văn hóa trong nền cảnh của đất rừng - sông nước phương Nam.

Việt Nam chúng ta có nhiều loại khăn khác nhau, mỗi chiếc khăn mang một dáng dấp riêng nhưng đều thật gần gũi, đáng yêu, trở thành vật thể – tình cảm của cuộc sống và đã được khắc ghi trong ký ức của những đời người, như chiếc khăn rằn của người Nam Bộ, khăn chít, khăn vành của Huế, chiếc khăn Piêu của người Thái, khăn"Khanh ma om" của phụ nữ Chăm An Giang…

Và ngày nay trong các cuộc hành trình của anh em CD nhà ta, khăn rằn luôn đồng hành với anh em trên mỗi nẻo đường.

mộc mạc mà đậm chất oai hùng


thân thiện


có đôi có cặp


khám phá những nẻo đường

Dù cuộc sống vội vã hơn, ồn ào hơn, dù thời gian có làm cho bao giá trị thay đổi đi, nhưng đó đây trên con đường chúng ta đi vẫn còn mãi sắc màu dung dị từ thuở sơ khai, vươn mình tới bao chân trời mới của tương lai...

"Sưu tầm"

p/s: trong bài viết có sử dụng 1 số hình ảnh của anh em hoàng tử đen trong topic giới thiệu thành viên