NINH THUẬN - vùng đất của gió và cát!

[tunbo]

Vì mục đích chính là đi chụp các tháp Chăm và làng gốm Bàu Trúc, nhưng mưa từ Đà Lạt mưa xuống, nên hỏng hết kế hoạch, may vớt vát được mấy tấm dở hơi trên đèo. Hôm sau cũng đội mưa đi chụp tháp, nhưng trời xấu, nghề kém, chụp nhiều mà xấu hoắc, đang phải lọc và ịn hình lên photobucket.

[Phuc-Phanrang75]

Nay đọc bài, thấy chuyến đi không được như chủ ý của anh, thầm trách " ông trời sao hay phụ lòng người tốt".
Hy vọng mùa hè tới, anh em sẽ thu xếp, làm một chuyến nhé anh Nam.

[tunbo]

Đi Ninh Thuận chuyến này, mặc dù mưa, mặc dù ngay trong kế hoạch ban đầu cũng đã phải bỏ mất mấy phần, nhưng những gì nhìn thấy trên đường đi, cùng với những gì đã đọc thấy trong các tài liệu về vùng đất này, làm cho mình cảm thấy nhất định sẽ còn phải quay lại nơi đây nhiều lần.Còn rất nhiều điều lý thú ở mảnh đất khô cằn, gió cát này.Những vấn đề về địa hìn, sông núi và bờ biển, sẽ nói đến vào một dịp khác, trong chuyến đi ngắn ngủi và xui xẻo (vì thời tiết quá bất lợi) này, mình lại loay hoay với mấy cái tháp Chăm và các truyền thuyết cổ Chăm.
Xung quanh tp.Phan Rang - Tháp Chàm, có 3 cụm tháp Chăm : Tháp Ba tháp (Còn gọi là cụm tháp Hòa Lai); Tháp Poklong Giarai; Tháp Porome (Còn gọi là tháp Hậu Sanh).
- Tháp Ba tháp nằm ngay lề đường Quốc lộ 1, cách Phan Rang chừng 15km về phía Nha Trang, đi từ Phan Rang ra, nó nằm ngay tay phải bên đường (Cách chỗ các hoangtuden trú mưa trong chuyến đi Nha Trang hồi 2/9/2007 không xa).
- Tháp Poklong Giarai, nằm ngay Tháp Chàm, cách nhà ga Tháp Chàm không xa, đây là nơi tổ chức lễ hội Kate hàng năm của người Chăm.
- Tháp Porome : cách Phan Rang khoảng 10km về phía Cà Ná, từ Phan Rang về Nam, nó nằm bên phải đường Quốc lộ 1, nhưng phải vòng vèo vào khá xa.
Lần vừa rồi, mình không kịp ghé tháp Porome cùng với làng gốm Bàu Trúc gần đó.

[tunbo]

Phan Rang, một ngày áp thấp.
Mưa từ 4g sáng. Mình sửa soạn đồ xong từ 5g30, nhưng lúc đó mưa lớn quá, đành ngồi ... chờ. Mãi đến gần 8g, vẫn còn mưa, nhưng đã ngớt hơn, vẫn phải mặc áo mưa, nhưng ít ra còn nhìn thấy đường, chứ không trắng trời như lúc sớm.
Lên đường thôi. Trở ngược đường ra hướng Nha Trang, đi Tháp Ba thap. Trên đường ra Tháp, nhận ra cây xăng Lê Nhiệm - nơi mà trong một chiều cuối tháng 8/2007, đoàn "Tour đi bụi Nha Trang 2/9" buộc phải dừng chân ở đây vì một cơn mưa cực lớn. Cảnh vật vẫn như xưa, trời cũng mưa, nhưng lúc này mình chỉ có một mình trên đường xa hun hút.
Qua chỗ đó vài km, vừa qua một khúc đường cong, cụm Tháp đột ngột hiện ra.Ờ thì mưa cũng chụp, xấu đẹp không quá quan trọng trong lúc này.


Chụp hướng từ phía Cam Ranh lại

Cụm tháp có tên "Ba Tháp", nhưng giờ chỉ còn có hai tháp.Cách đây chừng 60 năm, tháp thứ 3 mới chỉ bắt đầu sụp phần nóc, mà nay thì đã hoàn toàn mất dấu tích


Cống khu di tích nay đã khóa.

Theo những kết quả khảo cổ, khuôn viên khu tháp là một hình chữ nhật, chiều dài (hướng Đông - Tây) khoảng 200m, chiều rộng (hướng Bắc - Nam) khoảng 125m. Trong khu vực ấy, các kiến trúc được bố trí thành ba hệ thống rõ rệt theo hướng Đông - Tây. Điều đặc biệt là ba tháp không nằm trên cùng một đường thẳng, và cũng không có một tỷ lệ hay một điều gì đặc biệt về khoảng cách các tháp.Cho đến nay, vẫn chưa có một tài liệu nào giải thích được điều đó - không hiểu do dụng ý của người cho dựng tháp, hay do sự yếu kém của lực lượng thi công khi mở móng các tháp? - Theo "Non nước Ninh Thuận" - Nguyễn Đình Tư - NXB Thanh Niên 2003

[tunbo]

Về niên đại của tháp Ba tháp, hiện cũng chưa rõ ràng. Có thuyết cho rằng nó được xây dựng từ Thế kỷ IX - tức là lâu đời nhất trong các cụm tháp Chăm ở Ninh Thuận, nhưng lại có một thuyết khác về sự tích của tháp (theo cổ tích Chăm)- truyền thuyết về Vua Poklong GiaRai (mà sử Việt gọi ông là Chế Mân - một cái tên khá nổi tiếng):

Một lần, giặc Cam Bôt xâm lấn Chiêm Thành, Vua Poklong Giarai ra điều kiện với kẻ xâm lăng là thì đua xây tháp, nếu Ngài xây xong trước, người Cam Bôt phải rút về, nếu trái lại, Ngài sẽ nhường đất cho họ.
Ỷ vào số đông và tài xây tháp của mình, người Cam Bôt lập tức nhận lời và khởi công xây dựng khu tháp Hòa Lai (Ba Tháp) ở ngay cạnh đường cái quan (Quốc lộ 1 bây giờ).
Trong lúc đó, Ngài ra lệnh cho dân chúng lấy tre làm khung, lấy giấy phết lên làm gạch.Chờ cho người Cam Bôt sắp hoàn thành, trong đêm tối, Ngài cho dựng mấy ngôi tháp giả lên ở vùng Phan Rang. Sáng sớm tinh sương, người Cam Bôt ngủ dậy, thấy tháp của người Chăm đã mọc lên sừng sững một góc trời, bèn chịu thua, rút về nước....

Một điều lạ, tháp Ba Tháp hiện nay bỏ không. Ngồi hỏi chuyện người dân ở chung tường bao khu di tích, họ bảo : cụm tháp này không thờ phụng vị Vua chúa hay vị thần nào (của dân Chăm) cả, chỉ có cánh lái xe đường dài (ngày trước) thi thoảng ghé vào thắp nhang.Họ còn nói rằng, thậm chí trong tháp cũng không có cái bệ nào cao cao cả (mình không vào được bên trong tường rào, nên đành ngồi hỏi chuyện dân xung quanh).Phải chăng theo thuyết đã nói trên, Tháp này người Chăm không nhìn nhận là sản phẩm văn hóa của họ?
Và cũng nếu theo truyền thuyết ấy, Tháp Ba Thap không phải được xây dựng từ Thế kỷ IX được (mình nhớ không nhầm thì Chế Mân sống vào khoảng Thế kỷ XIV).

[tunbo]

Xếp lại những truyền thuyêt, đã bò ra đến nơi, dù mưa gió, cũng phải leo trèo, chui rúc mà chụp lấy vài kiểu về Tháp


Tòa tháp Hòa Lai Bắc


Cũng tòa Tháp Bắc, tấm này phải kê máy vào khe cổng sắt :lol:


Còn tấm này, là kê ống kính vào khe tường rào của nhà dân bên cạnh, chụp sang :lol:


Tòa tháp phía Nam - vì nó nằm trơ trọi giữa bãi, không có cách nào để chụp các góc khác được

[tunbo]

Các hoa văn, họa tiết trang trí tháp trông khá phức tạp


Tượng và hoa văn phía chân tháp Bắc, mặt hướng ra Quốc lộ 1 (mấy mặt kia không chụp được)




Tượng thần phía lầu trên của Tháp Bắc - đầy dấu vết thời gian




Các tượng thần hai bên chái của mặt tháp




Rêu phong, dấu vết tàn phá của thời gian


Hoa văn phía hướng Bắc tháp, tấm duy nhất


Tượng voi phía dưới chân tháp

[tunbo]

Theo sách "Non nước Ninh Thuận" :

So với các tháp Chàm còn tồn tại, Tháp Hoà Lai (Ba Tháp) có kiến trúc khá đơn giản, nhưng kiểu đặc biệt. Tiền đình chỉ là khúc nối dài của cửa vào, nhưng lại có các cửa giả. Phòng trong tháp có nhiều cung lớn giống như khảm đục vào tường.
Tháp xây bằng gạch, trừ mấy cái đà lớn bằng đá. Không có dấu tích gì của các tượng hình trang trí ở các đỉnh góc, nhưng các đường biên lại đắp nhiều hình nổi.
Một điều lạ là các bức tường của ba tháp này không thẳng đứng, mà lõm vào phía dưới, giống như lối kiến trúc thời nay của Âu - Mỹ. Vì vậy, đứng phía xa nhìn lại, ta có thể so sánh tháp với một cây rơm của nhà nông xây giữa đồng : trên to dưới nhỏ, để khi trời mưa, nước sẽ chảy lướt từ trên mái rơm mà rơi xuống đất, chứ không chảy dọc theo tường rơm vậy.

Vì khu di tích đã bị khoá lại, mình không trèo vào trong được (thực ra tường rào không cao, nhưng trời mưa, lại lỉnh kỉnh máy với ống - với lại, trèo vào như thế, thấy không hay cho lắm) nên phải đọc trong sách mà dẫn ra. Thực ra, những gì đã nêu, là kết quả khảo cứu của tác giả H.Parmentier trong tập Inven aire des Tours Cham. Chứ thực ra, Ba Tháp bị tàn phá bởi thời gian, và một phần vì sự phá hoại của chính con người (gạch xây tháp mà lát sân, lát đưòng đi, chắc rất tuyệt :mrgreen: )


Chả biết đây là gạch cổ, hay gạch mới nữa, nhưng nó được dùng chỉ để kê cánh cổng như thế này.

[cunconhaylonton]

Mình cũng biết về 3 ngọn tháp này. Nghe nói người ta rào lại để trùng tu, nhưng mà lâu rồi mọi thứ vẫn còn y nguyên như thế. Cứ mỗi lần về Phan Rang, đi ngang qua tháp lại thấy chưa có gì đổi mới hết. Thật là chán!

[tunbo]

Cổng khu Ba Tháp đã bị khoá, trời thì vẫn mưa, thời gian của mình thì cứ cạn dần. Đành vào hỏi han chuyện trò với mấy người dân ở sát khu tháp, rồi còn lộn về tháp Poklong Giarai.
Nghe người ta nói rằng, vị trí của Ba Tháp có lẽ là nơi nhiều gió nhất Việt Nam, mùa gió Đông Bắc, gió từ biển thổi vào cứ lồng lộng suốt đêm ngày.

Từ Ba Tháp, quay ngược vào phía Nam, ghé đến tháp Poklong Giarai, may quá, gần đến nơi thì trời hết mưa (nhưng cũng chả nắng). Tháp Poklong Giarai nằm ngay cạnh đường 27, cách ga Tháp Chàm có khoảng 2km về phía Tây Bắc.Chiều hôm trước, về đến đó, trời đã nhá nhem tối, lại vẫn đang mưa, và các chú hugo thì đang vác cả xe tải, đội áo mưa đứng bắt xe máy, nên chạy qua lúc nào không hay.

Ở khu tháp này, mình có thổ địa chờ sẵn :lol: :mrgreen: . Số là, Phuc PhanRang thấy mình có một mình, không quen biết ai ở Phan Rang, y lo mình ... buồn (hị hị, tuy lần này đi gặp rất nhiều bất lợi về thời tiết, nhưng tình cảm của anh em hoangtuden làm cho mình rất xúc động). Khi biết mình đã về tới Phan Rang, y (Phúc) bèn gọi cho bạn bè ở Phan Rang tới chơi với mình. Y "điều" đến một anh bạn - một nhà khoa học thật sự - đ/c này đang làm luận án tiến sĩ về địa lý - sinh thái biển ở Đức (đúng dịp đang về Việt Nam), mà lại cũng có máu thích "xê dịch" . Quá tuyệt, cám ơn anh Phúc PhờRâu nhiều.
"Thổ dân" bảo rằng, từ Tháp Ba Tháp, có thể nhìn thấy tháp Poklong Giarai. Thật là tiếc vì đến lúc đó mình mới biết.


Tháp Poklong Giarai nằm trên một ngọn đồi nhỏ.