28 giờ ở Cố đô Huế

[tunbo]

Sau một giấc ngủ ... thẳng cẳng , y hẹn với tay xe ôm, 5g30 đã lò dò gọi Lễ tân để trả phòng (vì biết sẽ đi một mạch đến lúc rời khỏi Huế). Nhưng vác theo một cái balo to đùng mà cuốc bộ đi mấy khu lăng và Đại Nội, thì cũng chết, nên tuy trả phòng, nhưng lại tiếp tục gửi đồ ở Lễ tân.
Có một điều thú vị, chị Lễ tân cứ nhìn một cách ... soi mói, và hỏi :
- Em đã đến nghỉ ở đây lần nào chưa?
- Dạ, em ở đây hồi 30/4 vừa rồi.
- Ah - chị ta la lên - mặt đầy râu, đi với đám moto hả?
Thế là : "Cứ gửi vô tư đi em, lấy vé đi Hà Nội chưa, hay để chị đặt vé cho luôn, chiều vòng qua lấy đồ rồi nó đến đón ở đây". Sau vài phút điện thoại, thế là có vé, xe chạy 18g. Càng yên tâm vác máy đi chơi.

6g sáng, trời đã thấy oi bức nóng nực. Tay xe ôm tận lúc đó mới ló ra, cười :
- Hôm qua anh giai cuốc bộ đến mức chuột rút, mà sáng dậy sớm thế?
Đầu tiên, lo thiếu thời gian, tính đi lăng ngay, nhưng đường tới cụm lăng lại đi ngang qua đàn Nam Giao, thế là ... tạt ngang.

Tài liệu về đàn Nam Giao thì nhiều, nhưng lần này, tôi lược trích tài liệu viết về đàn Nam Giao và lễ tế Nam Giao dưới con mắt của một người phương Tây : Léopold Cadière - một người Pháp đã gần như sống và làm việc, nghiên cứu cả đời ở Việt Nam (63 năm), và đã chết ở Huế năm 1955.

Cảm thức về quyền năng tối thượng của Trời đã ấn dấu sâu xa trong tâm thức tôn giáo người Việt. ngôn ngữ bình dân không thiếu những dẫn chứng bày tỏ niềm tin vào quyền lực của Trời : người ta viện dẫn Trời như một nhân chứng, kêu đến Trời như một quan án, cầu Trời như một vị cứu tinh. Trời thấu suốt mọi chuyện, Trời phán xét và trừng phạt, Trời nhân từ, Trời yêu thương, Trời tác sinh, Trời bảo vệ : Trời làm chủ vận mạng nhân sinh.
Tuy vậy, các biểu lộ thờ Trời lại khá hiếm hoi. Nhiều nơi thì ý niệm về Trời bao la, thông suốt, toàn năng lại được ẩn dấu và thu nhỏ trong những hình thái mông lung, mơ hồ của chư thần lão đạo, tuy vậy lại được thường xuyên thờ cúng. Đôi khi, vào lúc tuyệt vọng, khi con người kiệt lực mà thần thánh cũng vô phương thì tâm hồn người Việt lại hướng về Trời bằng những động thái tín ngưỡng tuyệt đẹp bởi vì vô cùng đơn giản.
Có lẽ việ tế Trời được tập trung nhiều nhất trong việc Tế Nam Giao. Trong nghi lễ này, việc tế tự mang sắc thái hoành tráng uy nghi tương xứng với sự cao cả của Đấng tôn thờ, thể hiện sự tinh tuyền của niềm tin vào Trời, phản ánh những tâm tình sâu lắng mà Trời khơi dậy trong tâm hồn họ. Hoàng đế được xem như vị thừa ủy, đại diện của toàn dân : nhân danh hết thảy thần dân, ông ta phủ phục, dâng tế, tạ ơn và cầu khẩn. Nếu như niềm tin vào quyền năng cao cả của Trời là cao quý nhất, thuần khiết nhất của toàn bộ tín ngưỡng người Việt, thì việc Tế Nam Giao thể hiện một cách trang trọng tín ngưỡng ấy cũng là hành vi cao cả nhất của việc sùng bái tôn thờ của họ.