[tunbo]

Các đàn tế Trời ngày xưa được gọi là đàn Nam Giao (cái này hình như dùng theo từ của người Trung Hoa, việc xuất xứ tên gọi này và các vấn đề xung quanh nó thực ra rất dài dòng và ... lằng nhằng. Tài liệu thì cũng có, nhưng mà đi sâu vào mấy vấn đề đó là việc của các nhà nghiên cứu văn hóa). Đàn Nam Giao được lập nên để các vua chúa phong kiến ngày xưa tế Trời. Ở Việt Nam hiện còn các di tích :
- Đàn Nam Giao Huế (triều Nguyễn)
- Đàn Nam Giao SƠn Tây
- Đàn Nam Giao nhà Hồ (ở Thanh Hóa)
- Gần đây người ta còn phát hiện dấu tích Đàn Nam Giao triều Tây Sơn ở Bình Định.
Trong số đó, Đàn Nam Giao Huế là di tích hiện còn nguyên vẹn nhất.
Đàn Nam Giao (Huế) đầu tiên được xây dựng vào năm 1803, đặt tại làng An Ninh, thời vua Gia Long. Năm 1806, đàn được dời về phía nam của kinh thành Huế, trên một quả đồi lớn thuộc làng Dương Xuân, nay thuộc địa phận phường Trường An, thành phố Huế.


Không ảnh Đàn Nam Giao - sưu tầm Internet

Đàn tế được xây 3 tầng chồng lên nhau, tượng trưng cho Thiên - Địa - Nhân.
- Tầng dưới cùng: hình vuông, lan can quét vôi màu đỏ, tượng trưng cho con người. Có kích thước 165x165 m, nền cao 0,85 m.
- Tầng giữa : hình vuông – Phương Đàn – tượng trưng cho Đất, lan can quét vôi màu vàng.Kích thước 83×83 m, cao 1 m. Khi tế, người ta dựng lều vải màu vàng, gọi là Hoàng Ốc.
- Tầng trên cùng: hình tròn – Viên Đàn – tượng trưng cho Trời, xung quanh có lan can quét vôi màu xanh. Đường kính 40,5 m cao 2,8 m. Trên nền Viên Đàn có lát những phiến đá Thanh được khoét lỗ tròn. Đến kỳ tế lễ, những lỗ này được dùng để cắm cột dựng lều vải màu xanh hình nón, gọi là Thanh Ốc.

Cả ba tầng đều trổ cửa và bậc cấp ở 4 mặt Đông, Tây, Nam, Bắc.
Xung quanh ba tầng đàn này còn có các công trình như Trai Cung (dành cho vua vào nghỉ ngơi trai giới trước khi tế vài ngày), Thần Trù (nhà bếp, nơi chuẩn bị các con vật cúng tế), Thần Khố (kho chứa đồ dùng cho cuộc tế) và một số công trình phụ khác.


Đàn Nam Giao nhìn từ cổng vào chính hiện nay.
(Về nguyên tắc phong thủy ngày xưa, cổng chính của đàn tế Nam Giao phải quay về hướng Nam, nhưng cổng chính hiện tại của đàn lại quay về hướng Bắc, và ở hướng này, tôi không thấy tấm bình phong như ở 3 cổng kia - không hiểu nó bị phá đi hay là sao, cũng không hiểu ngày trước người ta tiến vào hành lễ tại đàn tế bằng lối hiện tại, hay đi vòng xuống cửa phía Nam để vào. Vì đứng trên Viên Đàn nhìn ra cổng phía Nam, thấy rừng thông quây kín đàn tế, trong khi một số bức ảnh tư liệu ngày xưa cho thấy sân hành lễ phía dưới đất có lát gạch - giống như sân ở lối vào cửa bắc hiện tại)


Ba tầng đàn tế Nam Giao nhìn từ cổng vào.


Phương Đàn và Viên Đàn - nhìn từ tầng dưới cùng.


Viên Đàn - nhìn từ Phương Đàn