[tunbo]

Qua khỏi sân Đại Đồng Xã là đến tòa Thánh đường chính của đạo phái - tín đồ Cao Đài gọi là Đền Thánh.



Mặt tiền Đền Thánh - nhìn từ Đại Đồng Xã




Toàn cục tòa Đền Thánh của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ (tên đầy đủ, còn Cao Đài là tên tắt, ngắn gọn).

Trước khi đi vào các hình ảnh về kiến trúc Đền Thánh, xin kể một cách rất khái quát về Quá trình xây dựng Đền Thánh, và lịch sử Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ

Mình không có ý muốn, và cũng không đủ kiến thức để đi sâu vào bàn về Đạo Cao Đài, chỉ nói về những nét chung nhất để kể về quá trình xây dựng Đền Thánh. Tài liệu có được, một phần nhờ hỏi chuyện trực tiếp các tín đồ Cao Đài ngay tại Đền Thánh, một phần nhờ các tài liệu về Đạo Cao Đài trên mạng. Lịch sử hình thành và phát triển cũng như giáo lý, tôn chỉ của Đạo, hệ thống chức sắc, vv...vv, khá phức tạp, mình đọc hoài vẫn có nhiều điểm còn rất mơ hồ, nên không dám lạm bàn

Sơ lược về lịch sử đạo Cao Đài

Tên đầy đủ của đạo là : "Đại đạo Tam kỳ phổ độ", được thành lập vào đúng đêm Noel 1925, theo các tài liệu của "Tủ sách Đại Đạo", những vị sáng lập đạo buổi ban đầu gồm :
- Ông Lê Văn Trung : ông chính là Đức quyền Giáo Tông(*) - là (Đệ nhất) Giáo Chủ của Đạo
- Ông Phạm Công Tắc : ông là Đức Hộ Pháp, cũng là (Đệ nhị) Giáo Chủ của Đạo.
- Ông Cao Quỳnh Cư : ông chính là Đức Thượng Phẩm
- Ông Cao Hoài Sanh : ông chính là Đức Thượng Sanh.

Ngày 7/10/1926 - sau gần một năm truyền đạo khắp Nam Bộ, các vị khai lập Đạo (247 vị) gửi Tuyên ngôn Khai Đạo đến Thống đốc Nam Kỳ khi đó là Le Fol, chính thức thông báo (hoặc là xin) mở đạo Cao Đài, và được chấp thuận.

Nội dung Giáo Lý của đạo Cao Đài là sự kết hợp, hòa trộn các giáo lý của các tôn giáo đã có từ trước, từ Đông sang Tây.Đạo Cao Đài có chủ trương : QUY NGUYÊN TAM GIÁO - HỢP NHẤT NGŨ CHI, tức là :
- QUY NGUYÊN TAM GIÁO : (Phật - Lão - Nho)hợp nhất tư tưởng của ba đạo lớn : Từ bi của Phật giáo; Bác ái của Đạo giáo; Công bằng của Nho giáo

- HỢP NHẤT NGŨ CHI : có ý là thống nhất 5 ngành đạo :
+ Nhân đạo của Khổng tử
+ Thần đạo của Khương Thái Công
+ Thánh đạo của Giêsu
+ Tiên đạo của Lão tử
+ Phật đạo của Thích Ca Mâu Ni
Đạo Cao Đài bộc lộ là "tôn giáo của tôn giáo", do đó nội dung giáo lý là một sự dung hợp rất phức tạp. Giáo lý của đạo Cao Đài đề cao sự huyền diệu của cơ bút(**)

Đạo phục chung của đạo Cao Đài là màu trắng, riêng các chức sắc thì phục sức theo màu riêng của từng ngành:
- Ngành Thái, thuộc Phật, màu vàng
- Ngành Thượng, thuộc Lão, màu xanh
- Ngành Ngọc, thuộc Nho, màu đỏ

Luật đạo có rất nhiều, nhưng quan trọng nhất, chung nhất là "Ngũ giới cấm" và "Tứ đại điều quy"
- Ngũ giới cấm (5 điều cấm kỵ) gồm : Bất sát sinh, bất du đạo, bất tửu nhục, bất tà dâm, bất vọng ngữ
- Tứ đại điều quy gồm :
1. Tuân lời dạy bề trên, lấy lẽ hòa người (ôn hòa)
2. Giúp người nên Đạo, không khoe tài, kiêu ngạo (cung kính)
3. Đừng vay mượn không trả
4. Đừng kính trước, khinh sau


(*) : Đạo Cao Đài thờ nhiều vị, nhưng trên tất cả là Đức Chí Tôn, tức Ngọc Hoàng Thượng Đế, có nhiều chỗ trong những bài thuyết giảng của Đức Hộ Pháp còn gọi là Đức Đại Từ Phụ. Tiếp đó là các vị Giáo tổ :
- Đức Phật Thích Ca
- Đức Lão Tử
- Đức Khổng Tử
- Đức Quan Thế Âm Bồ Tát
- Đức Lý Thái Bạch
- Đức Quan Thánh Đế Quân (Quan Công)
- Đức Chúa Giêsu
- Đức Khương Thái Công
- Đức Môhamet

Về tổ chức trung ương của đạo, gồm ba đài : Bát Quái Đài, Hiệp Thiên Đài, Cửu Trùng Đài
- Bát Quái Đài : là nơi thờ phụng của đạo, thờ các vị Thánh, thần, tiên, Phật,... do Lý Thái Bạch (còn gọi là Lý Đại Tiên) thay mặt Thượng Đế làm chưởng quản, tài liệu của đạo gọi là Đức Lý Giáo Tông (giống như một chức vụ Giáo Chủ thiêng liêng ở cõi trên của Đạo)
- Hiệp Thiên Đài : vừa là cơ quan lập pháp, vừa là cơ quan tư pháp của đạo, do Đức Hộ Pháp đứng đầu
- Cửu Trùng Đài : cơ quan hành pháp của đạo, do Đức Giáo Tông đứng đầu.
Ở đây, Lý Thái Bạch nắm quyền Giáo Chủ tâm linh của đạo - Đức Lý Giáo Tông (tức là Đức Giáo Tông họ Lý), còn người đứng đầu Cửu Trùng Đài là ông Lê Văn Trung, được gọi là Đức quyền Giáo Tông - tức là vị Giáo Chủ ở cõi "đời", cõi "thực" của đạo, do đó gọi là quyền Giáo tông (giống như quyền Chủ tịch). Sau này, khi Đức quyền Giáo Tông đăng tiên, Đức Hộ Pháp Phạm Công Tắc trở thành lãnh tụ tối cao, nắm cả Hiệp Thiên Đài và Cửu Trùng Đài (còn được gọi là "Nhị hữu hình Đài" - vì Bát Quái Đài được coi là cõi thiêng của các bậc bề trên, ở cõi trên

(**) : Cơ bút - là chữ viết tắt của "Cầu cơ - Chấp bút". Đó là một phong trào khá sôi nổi ở Nam bộ lúc bấy giờ (đầu những năm 20 của thế kỷ trước). Đây là sự kết hợp giữa trào lưu "Thần linh học" ở phương Tây, với tục cầu hồn của dân Việt. Trong các bài thuyết giảng của Đức Hộ Pháp - được Tòa Thánh ấn hành sau này, có rất nhiều chi tiết Ngài giảng về các cuộc gặp với Đức Chí Tôn và Đức Lý Giáo Tông (Lý Thái Bạch). Hoặc như việc xây Đền Thánh là do các vị Khai Đạo lâp đàn cầu cơ, và được Đức Chí Tôn, Đức Lý Giáo Tông vẽ cho họa đồ kiến trúc, bày cho đi tìm cuộc đất lập Đền - thực sự khi đọc các tài liệu này, mình thấy còn rất mơ hồ.