NINH THUẬN - vùng đất của gió và cát!

[Viktor]

Nhắc đến Ninh Thuận là nhắc đến vùng đất khô cằn nhất Việt Nam. Sở dĩ như vậy vì ở đây chỉ mưa có 1-2 tháng trong năm.
Dân tộc chiếm đa số ở vùng đất này là người Chăm (Chàm) cho đến nay vẫn còn giữ được nét truyền thống riêng của họ (lễ hội Kate, dàn nhạc cổ, nghề làm gốm Bàu Trúc, nghề dệt vải Mỹ Nghiệp, ...)

Chỉ có ống fix nên Vik chỉ có vài hình Nhạc Công người Chăm & nghệ nhân làm gốm. Các bác nào có ảnh phong cảnh thì post lên chia xẻ với anh em nhé!

# Nhạc công kèn
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3662_GF.jpg

# Nhạc công trống (trống cái)
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3647_GF_GF.jpg

# Nhạc công trống (trống âm dương)
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3644_GF.jpg

# Nhạc công bộ gõ (tấm này e lấy chân dung nên không thấy bộ gõ :mrgreen: )
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3658_GF.jpg

# Nghệ nhân làm gốm (làng gốm Bàu Trúc được công nhận là làng gốm cổ nhất Đông Nam Á)
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3672_GF.jpg

# đồ gốm được làm bằng tay sau đó đem ra sân phơi và chất rơm đốt (thủ công là chỗ đó)
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3674_GF.jpg

[tieuphuvivu]

Hình đẹp,hình đẹp!Thanks ku Vik's nhìu! :lol:

[Viktor]

Thêm vài hình Tháp Chàm PoKlong-Giarai

http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3764_GF.jpg

http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3805_GF.jpg

http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3783_GF.jpg

http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3786_GF.jpg

Cổng lên tháp:
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3849_GF.jpg

Bên trong Tháp chính (nhìn ngược ra ngòai):
http://i150.photobucket.com/albums/s86/victorleo05/IMG_3832_GF.jpg

[tunbo]

Viết tiếp luôn vào topic của Vikto, cho khỏi mở thêm topic về Ninh Thuận.
Ninh Thuận nằm ở khu vực duyên hải Nam Trung bộ, phía Bắc giáp Khánh Hòa, phía Nam giáp Bình Thuận, phía Tây giáp Lâm Đồng, phía Đông giáp biển.Đây là vùng đất có lẽ là nóng và khô nhất cả nước.
Giữa năm 1901, Toàn quyền Đông Dương ra quyết định thành lập tỉnh Phan Rang với tỉnh lỵ cũng mang tên Phan Rang
Năm 1913, tỉnh Phan Rang bị xóa, phần đất phía Bắc nhập vào tỉnh Khánh Hòa, phần phía Nam nhập vào tỉnh Bình Thuận
Tháng 7/1922, tỉnh được tái lập - lúc này đã xuất hiện tên Ninh Thuận
Năm 1958, tỉnh Ninh Thuận có 3 quận (đơn vị hành chính của chế độ cũ) : Thanh Hải (thị trấn Khánh Hải), An Phước (thị trấn Hậu Phước) và Bửu Sơn (thị trấn An Sơn)
Năm 1960, quân Du Long được thành lập, trên cơ sở một phần đất quận Bửu Sơn, và một phần đất quận Cam Lâm của tỉnh Khánh Hòa
Trước giải phóng (16/4/1975), Ninh Thuận có 5 quận : Thanh Hải, An Phước, Bửu Sơn, Du Long, Sông Pha.
Sau 30/4/1975, Ninh Thuận bị nhập với Bình Thuân, Lâm Đồng, Tuyên Đức thành tỉnh Thuận Lâm
Tháng 2/1976, Thuận Lâm lại bị chia tách, lúc đó, Ninh Thuận, Bình Thuận và Bình Tuy được nhập lại, thành tỉnh Thuận Hải, và tỉnh Thuận Hải tồn tại đến tận cuối năm 1991.
Dầu năm 1992, tỉnh Thuận Hải được tách ra làm Ninh Thuận và Bình Thuận. Tỉnh Ninh Thuận hiện nay chính thức hoạt động vào 1/4/1992, khi đó tỉnh mới chỉ có thị xã Phan Rang - Tháp Chàm, cùng 3 huyện : Ninh Sơn, Ninh Hải, Ninh Phước.
Tháng 11/2000, thêm huyện Bác Ái được thành lập
Tháng 10/2005, thêm huyện Thuận Bắc được thành lập.
(Theo Wikipedia và sách "Non nước Ninh Thuận")

Địa hình Ninh Thuận chủ yếu là núi đá và gò đồi, chỉ có khoảng hơn 20% là đồng bằng. Nói đến Ninh Thuận, là nói đến người Chăm, đến những cánh đồng nho, và với những kẻ mê rong ruổi bằng xe máy, không thể không nhắc tới con đèo nổi tiếng : Đèo Ngoạn Mục, hay còn gọi là đèo Sông Pha.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1577.jpg
Đứng trên đầu đèo, có thể thấy bình nguyên phía dưới - sau màn mây
(Đi trúng dịp có áp thấp, đành chụp đưới mưa)

[tunbo]

Tôi đi qua đèo Ngoạn Mục vào một chiều mưa tầm tã. Đúng ra, ngay tại Dơn Dương (Lâm Đồng) trời đã mưa, nhưng vào đầu đèo, lại ngớt chừng 20 phút - thực ra, lúc ấy chắc là thời gian "điều" thêm mây đến.
Mây phủ kín đèo, và di chuyển rất nhanh.Chừng ây thời gian tạm ngớt mưa, cũng kịp chộp đại mấy phát :

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1575.jpg
Bắt đầu vào đèo, ở khúc quanh đầu tiên này, có một bãi trống khá rộng, có người bán hàng, và nhiều lữ khách nghỉ mệt, ngắm cảnh.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1578.jpg
Cái hình bài trên, còn trông thấy Ninh Thuận phía dưới, chỉ trong chốc lát, mây đã che kín tầm mắt

[tunbo]

Đèo Ngoạn Mục chỉ dài chừng gần hai chục km, quanh co ẩn hiện, với khoảng vài khúc gấp cùi chỏ ( không nhớ được chính xác, vì khi mưa dổ xuống trắng xóa, chỉ lo ngó đường mà khỏi "thăng" luôn, không đếm được.
Vào ngày trời đẹp, ít mây, đứng ở chỗ bãi trống đầu đèo, có thể nhìn thấy toàn cảnh con đèo, Thủy điện Đa Nhim, bình nguyên Ninh Thuận phía dưới.Nhưng đó là khi trời đẹp, chứ lúc mình đi qua, thấy mây là biết phía trước sẽ là gì rồi.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1588.jpg
Đường đèo ngoằn ngoèo ẩn hiện

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1586-1.jpg
Một khúc ngoặt gấp, dốc xuống

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1590.jpg
Đường đèo - phía cao cao bên phải tấm hình, là khúc cùi chỏ đầu tiên

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1591.jpg
Ở góc nhìn này, thấy được 2 khúc đường đèo, một đoạn bị cây rừng che khuất.

[sonbenly]

bái phục "Lão Khọm" luôn, đúng là một tay săn không ngại khó, em thấy có một tấm trên đầu có đường dây điện ban đầu tưởng bác leo lên cột điện bắn chứ, bác Nam đang kích động tinh thần anh em cuối năm đó hả ???

[tunbo]

Leo cái giề? :lol:
Đang mưa lắc rắc nhẹ, lôi máy ra, mấy anh tộc chở nhau qua, bẩu "anh Tư văn nghệ làm ... nghệ thuật kìa" :lol: :mrgreen:
À quên, lúc đó mưa rất nhẹ - vẫn dám lôi máy ra, ống kính ống kiếc chả sao cả :lol: (nói thế cho thèng đenthui nó yên tâm)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1595.jpg
Thấy ba khúc đèo nè.Chỗ này, trông đèo Ngoạn Mục, cứ tưởng tượng ra hình cái mũi đinh ba.Thấy được 3 khúc đèo ẩn hiện.

Nhưng cũng lúc đó, quân đoàn nhà mây ùn ùn kéo tới với tốc độ chóng mặt

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1593.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1600.jpg
Mây tới, trời tối om khi lúc đó mới có 15g

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1596.jpg
Mây sà xuống đường

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1609.jpg
Che khuất dần con đường uốn khúc

[tunbo]

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1611.jpg
Mây tràn xuống rất nhanh

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1614.jpg
Sau có mấy phút, đã che kín khúc đèo

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1623.jpg
Đây nữa

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1625.jpg
Và đây nữa

nghĩ là phải 15 phut nữa mới mưa lớn, bèn cố chạy xuống khúc cùi chỏ đầu tiên , nhưng xem ra không kịp rồi

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1632.jpg
Mây đã đổ bộ tới - đúng ra là mình đã sờ vào mây được rồi

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1640.jpg
Chẳng kịp sắp xếp, chụp vội phát này.Mưa đã lộp bộp
Chạy từ chỗ chụp về xe, người đã ướt mưa. Sau đó thì không dám dừng nữa, vì mưa trắng rừng chả nhìn thấy đường, dù mới khoảng 15g30.
Đổ đèo trong mưa rừng, thấy vài khúc cua ngoặt cùi chỏ.Trong ánh đèn loang loáng xuyên màn mưa, lâu lâu, khi đến một khúc quanh, lại thấy một ngôi miếu nhỏ ven đường, đèn chiếu chính giữa miếu.Có cái hoang lạnh, có cái vẫn lập lòe ánh nhang khách qua đường dừng lại thắp chưa cháy hết.

[gauden]

Trước giờ anh em chúng ta cũng đi khá nhiều và Phan Rang hay Ninh Thuận không phải xa lạ nếu không muốn nói là quá quen thuộc vì không chuyến nào đi miền Đông Nam Bộ mà không đi ngang qua đây. Nhưng với những bài viết này thì mới hiểu đầy đủ hơn về "vùng đất khô cằn nhất VN" này.

Cảm ơn Lão Khọm và Vik với chùm ảnh khá có hồn!

[tunbo]

Vì mục đích chính là đi chụp các tháp Chăm và làng gốm Bàu Trúc, nhưng mưa từ Đà Lạt mưa xuống, nên hỏng hết kế hoạch, may vớt vát được mấy tấm dở hơi trên đèo. Hôm sau cũng đội mưa đi chụp tháp, nhưng trời xấu, nghề kém, chụp nhiều mà xấu hoắc, đang phải lọc và ịn hình lên photobucket.

[Phuc-Phanrang75]

Nay đọc bài, thấy chuyến đi không được như chủ ý của anh, thầm trách " ông trời sao hay phụ lòng người tốt".
Hy vọng mùa hè tới, anh em sẽ thu xếp, làm một chuyến nhé anh Nam.

[tunbo]

Đi Ninh Thuận chuyến này, mặc dù mưa, mặc dù ngay trong kế hoạch ban đầu cũng đã phải bỏ mất mấy phần, nhưng những gì nhìn thấy trên đường đi, cùng với những gì đã đọc thấy trong các tài liệu về vùng đất này, làm cho mình cảm thấy nhất định sẽ còn phải quay lại nơi đây nhiều lần.Còn rất nhiều điều lý thú ở mảnh đất khô cằn, gió cát này.Những vấn đề về địa hìn, sông núi và bờ biển, sẽ nói đến vào một dịp khác, trong chuyến đi ngắn ngủi và xui xẻo (vì thời tiết quá bất lợi) này, mình lại loay hoay với mấy cái tháp Chăm và các truyền thuyết cổ Chăm.
Xung quanh tp.Phan Rang - Tháp Chàm, có 3 cụm tháp Chăm : Tháp Ba tháp (Còn gọi là cụm tháp Hòa Lai); Tháp Poklong Giarai; Tháp Porome (Còn gọi là tháp Hậu Sanh).
- Tháp Ba tháp nằm ngay lề đường Quốc lộ 1, cách Phan Rang chừng 15km về phía Nha Trang, đi từ Phan Rang ra, nó nằm ngay tay phải bên đường (Cách chỗ các hoangtuden trú mưa trong chuyến đi Nha Trang hồi 2/9/2007 không xa).
- Tháp Poklong Giarai, nằm ngay Tháp Chàm, cách nhà ga Tháp Chàm không xa, đây là nơi tổ chức lễ hội Kate hàng năm của người Chăm.
- Tháp Porome : cách Phan Rang khoảng 10km về phía Cà Ná, từ Phan Rang về Nam, nó nằm bên phải đường Quốc lộ 1, nhưng phải vòng vèo vào khá xa.
Lần vừa rồi, mình không kịp ghé tháp Porome cùng với làng gốm Bàu Trúc gần đó.

[tunbo]

Phan Rang, một ngày áp thấp.
Mưa từ 4g sáng. Mình sửa soạn đồ xong từ 5g30, nhưng lúc đó mưa lớn quá, đành ngồi ... chờ. Mãi đến gần 8g, vẫn còn mưa, nhưng đã ngớt hơn, vẫn phải mặc áo mưa, nhưng ít ra còn nhìn thấy đường, chứ không trắng trời như lúc sớm.
Lên đường thôi. Trở ngược đường ra hướng Nha Trang, đi Tháp Ba thap. Trên đường ra Tháp, nhận ra cây xăng Lê Nhiệm - nơi mà trong một chiều cuối tháng 8/2007, đoàn "Tour đi bụi Nha Trang 2/9" buộc phải dừng chân ở đây vì một cơn mưa cực lớn. Cảnh vật vẫn như xưa, trời cũng mưa, nhưng lúc này mình chỉ có một mình trên đường xa hun hút.
Qua chỗ đó vài km, vừa qua một khúc đường cong, cụm Tháp đột ngột hiện ra.Ờ thì mưa cũng chụp, xấu đẹp không quá quan trọng trong lúc này.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1644.jpg
Chụp hướng từ phía Cam Ranh lại

Cụm tháp có tên "Ba Tháp", nhưng giờ chỉ còn có hai tháp.Cách đây chừng 60 năm, tháp thứ 3 mới chỉ bắt đầu sụp phần nóc, mà nay thì đã hoàn toàn mất dấu tích

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1651.jpg
Cống khu di tích nay đã khóa.

Theo những kết quả khảo cổ, khuôn viên khu tháp là một hình chữ nhật, chiều dài (hướng Đông - Tây) khoảng 200m, chiều rộng (hướng Bắc - Nam) khoảng 125m. Trong khu vực ấy, các kiến trúc được bố trí thành ba hệ thống rõ rệt theo hướng Đông - Tây. Điều đặc biệt là ba tháp không nằm trên cùng một đường thẳng, và cũng không có một tỷ lệ hay một điều gì đặc biệt về khoảng cách các tháp.Cho đến nay, vẫn chưa có một tài liệu nào giải thích được điều đó - không hiểu do dụng ý của người cho dựng tháp, hay do sự yếu kém của lực lượng thi công khi mở móng các tháp? - Theo "Non nước Ninh Thuận" - Nguyễn Đình Tư - NXB Thanh Niên 2003

[tunbo]

Về niên đại của tháp Ba tháp, hiện cũng chưa rõ ràng. Có thuyết cho rằng nó được xây dựng từ Thế kỷ IX - tức là lâu đời nhất trong các cụm tháp Chăm ở Ninh Thuận, nhưng lại có một thuyết khác về sự tích của tháp (theo cổ tích Chăm)- truyền thuyết về Vua Poklong GiaRai (mà sử Việt gọi ông là Chế Mân - một cái tên khá nổi tiếng):

Một lần, giặc Cam Bôt xâm lấn Chiêm Thành, Vua Poklong Giarai ra điều kiện với kẻ xâm lăng là thì đua xây tháp, nếu Ngài xây xong trước, người Cam Bôt phải rút về, nếu trái lại, Ngài sẽ nhường đất cho họ.
Ỷ vào số đông và tài xây tháp của mình, người Cam Bôt lập tức nhận lời và khởi công xây dựng khu tháp Hòa Lai (Ba Tháp) ở ngay cạnh đường cái quan (Quốc lộ 1 bây giờ).
Trong lúc đó, Ngài ra lệnh cho dân chúng lấy tre làm khung, lấy giấy phết lên làm gạch.Chờ cho người Cam Bôt sắp hoàn thành, trong đêm tối, Ngài cho dựng mấy ngôi tháp giả lên ở vùng Phan Rang. Sáng sớm tinh sương, người Cam Bôt ngủ dậy, thấy tháp của người Chăm đã mọc lên sừng sững một góc trời, bèn chịu thua, rút về nước....

Một điều lạ, tháp Ba Tháp hiện nay bỏ không. Ngồi hỏi chuyện người dân ở chung tường bao khu di tích, họ bảo : cụm tháp này không thờ phụng vị Vua chúa hay vị thần nào (của dân Chăm) cả, chỉ có cánh lái xe đường dài (ngày trước) thi thoảng ghé vào thắp nhang.Họ còn nói rằng, thậm chí trong tháp cũng không có cái bệ nào cao cao cả (mình không vào được bên trong tường rào, nên đành ngồi hỏi chuyện dân xung quanh).Phải chăng theo thuyết đã nói trên, Tháp này người Chăm không nhìn nhận là sản phẩm văn hóa của họ?
Và cũng nếu theo truyền thuyết ấy, Tháp Ba Thap không phải được xây dựng từ Thế kỷ IX được (mình nhớ không nhầm thì Chế Mân sống vào khoảng Thế kỷ XIV).

[tunbo]

Xếp lại những truyền thuyêt, đã bò ra đến nơi, dù mưa gió, cũng phải leo trèo, chui rúc mà chụp lấy vài kiểu về Tháp

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1666.jpg
Tòa tháp Hòa Lai Bắc

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1656.jpg
Cũng tòa Tháp Bắc, tấm này phải kê máy vào khe cổng sắt :lol:

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1667.jpg
Còn tấm này, là kê ống kính vào khe tường rào của nhà dân bên cạnh, chụp sang :lol:

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1650.jpg
Tòa tháp phía Nam - vì nó nằm trơ trọi giữa bãi, không có cách nào để chụp các góc khác được

[tunbo]

Các hoa văn, họa tiết trang trí tháp trông khá phức tạp

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1643.jpg
Tượng và hoa văn phía chân tháp Bắc, mặt hướng ra Quốc lộ 1 (mấy mặt kia không chụp được)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1658.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1662.jpg
Tượng thần phía lầu trên của Tháp Bắc - đầy dấu vết thời gian

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1660.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1663.jpg
Các tượng thần hai bên chái của mặt tháp

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1647.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1665.jpg
Rêu phong, dấu vết tàn phá của thời gian

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1664.jpg
Hoa văn phía hướng Bắc tháp, tấm duy nhất

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1659.jpg
Tượng voi phía dưới chân tháp

[tunbo]

Theo sách "Non nước Ninh Thuận" :

So với các tháp Chàm còn tồn tại, Tháp Hoà Lai (Ba Tháp) có kiến trúc khá đơn giản, nhưng kiểu đặc biệt. Tiền đình chỉ là khúc nối dài của cửa vào, nhưng lại có các cửa giả. Phòng trong tháp có nhiều cung lớn giống như khảm đục vào tường.
Tháp xây bằng gạch, trừ mấy cái đà lớn bằng đá. Không có dấu tích gì của các tượng hình trang trí ở các đỉnh góc, nhưng các đường biên lại đắp nhiều hình nổi.
Một điều lạ là các bức tường của ba tháp này không thẳng đứng, mà lõm vào phía dưới, giống như lối kiến trúc thời nay của Âu - Mỹ. Vì vậy, đứng phía xa nhìn lại, ta có thể so sánh tháp với một cây rơm của nhà nông xây giữa đồng : trên to dưới nhỏ, để khi trời mưa, nước sẽ chảy lướt từ trên mái rơm mà rơi xuống đất, chứ không chảy dọc theo tường rơm vậy.

Vì khu di tích đã bị khoá lại, mình không trèo vào trong được (thực ra tường rào không cao, nhưng trời mưa, lại lỉnh kỉnh máy với ống - với lại, trèo vào như thế, thấy không hay cho lắm) nên phải đọc trong sách mà dẫn ra. Thực ra, những gì đã nêu, là kết quả khảo cứu của tác giả H.Parmentier trong tập Inven aire des Tours Cham. Chứ thực ra, Ba Tháp bị tàn phá bởi thời gian, và một phần vì sự phá hoại của chính con người (gạch xây tháp mà lát sân, lát đưòng đi, chắc rất tuyệt :mrgreen: )

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1657.jpg
Chả biết đây là gạch cổ, hay gạch mới nữa, nhưng nó được dùng chỉ để kê cánh cổng như thế này.

[cunconhaylonton]

Mình cũng biết về 3 ngọn tháp này. Nghe nói người ta rào lại để trùng tu, nhưng mà lâu rồi mọi thứ vẫn còn y nguyên như thế. Cứ mỗi lần về Phan Rang, đi ngang qua tháp lại thấy chưa có gì đổi mới hết. Thật là chán!

[tunbo]

Cổng khu Ba Tháp đã bị khoá, trời thì vẫn mưa, thời gian của mình thì cứ cạn dần. Đành vào hỏi han chuyện trò với mấy người dân ở sát khu tháp, rồi còn lộn về tháp Poklong Giarai.
Nghe người ta nói rằng, vị trí của Ba Tháp có lẽ là nơi nhiều gió nhất Việt Nam, mùa gió Đông Bắc, gió từ biển thổi vào cứ lồng lộng suốt đêm ngày.

Từ Ba Tháp, quay ngược vào phía Nam, ghé đến tháp Poklong Giarai, may quá, gần đến nơi thì trời hết mưa (nhưng cũng chả nắng). Tháp Poklong Giarai nằm ngay cạnh đường 27, cách ga Tháp Chàm có khoảng 2km về phía Tây Bắc.Chiều hôm trước, về đến đó, trời đã nhá nhem tối, lại vẫn đang mưa, và các chú hugo thì đang vác cả xe tải, đội áo mưa đứng bắt xe máy, nên chạy qua lúc nào không hay.

Ở khu tháp này, mình có thổ địa chờ sẵn :lol: :mrgreen: . Số là, Phuc PhanRang thấy mình có một mình, không quen biết ai ở Phan Rang, y lo mình ... buồn (hị hị, tuy lần này đi gặp rất nhiều bất lợi về thời tiết, nhưng tình cảm của anh em hoangtuden làm cho mình rất xúc động). Khi biết mình đã về tới Phan Rang, y (Phúc) bèn gọi cho bạn bè ở Phan Rang tới chơi với mình. Y "điều" đến một anh bạn - một nhà khoa học thật sự - đ/c này đang làm luận án tiến sĩ về địa lý - sinh thái biển ở Đức (đúng dịp đang về Việt Nam), mà lại cũng có máu thích "xê dịch" . Quá tuyệt, cám ơn anh Phúc PhờRâu nhiều.
"Thổ dân" bảo rằng, từ Tháp Ba Tháp, có thể nhìn thấy tháp Poklong Giarai. Thật là tiếc vì đến lúc đó mình mới biết.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1671.jpg
Tháp Poklong Giarai nằm trên một ngọn đồi nhỏ.

[tunbo]

Tháp Poklong Giarai là cụm tháp Chăm còn lại nguyên vẹn nhất trong số các tháp Chăm trên đất Ninh Thuận.

Tháp được xây dựng trên một ngọn đồi, gọi là đồi Trầu. Đồi Trầu không cao lắm, chỉ khoảng 100m, tuy nhiên các mặt đồi khá dốc, trước kia, người ta phải xây tường đá làm bờ kè giữ đất ở ba mặt Đông, Tây và Nam. Tuy nhiên, cổng chính vào khu tháp nằm ở mặt Nam, nên sau này (hiện nay), lối lên tháp chính lại được trổ về phía Nam bởi các bục đá.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1670.jpg
Lối lên cổng tháp

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1689.jpg
Cổng vào khu tháp nằm ở phía Nam

Chẳng hiểu chính xác từ khi nào, ở tường bao phía Đông của khu di tích, mọc lên một kiến trúc - chả biết gọi thế nào - hình thù như một chiếc cổng, như thế này :

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1672.jpg

"Thổ dân" bảo rằng, nó mới được làm mới đây mà thôi, tức là vào thời đại mới chúng ta đang sống, chứ chả phải xa lắm.

[tunbo]

Cụm tháp hiện tại còn 3 tháp, gồm : tháp chính, tháp cổng (là ngọn tháp nhỏ nằm trước tháp chính), và tháp Nam (là ngôi tháp có dàn mái hình yên ngựa đứng bên cạnh).
Theo các số liệu đã được đo đạc thì tháp chính cao 20.5m, cửa chính hướng về phía Đông, trước cửa là hai trụ đá có khắc những ký tự - hình như là - Chăm cổ

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1724.jpg
Tháp chính với hai cột trụ đá

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1775.jpg
Ký tự (cổ?) dày đặc trên hai trụ đá

[tunbo]

Ngôi tháp nhỏ, phía trước tháp chính, được gọi là tháp cổng - vì nó có hai cửa mở thông hai hướng Đông - Tây, nhìn thẳng được vào tháp chính xuyên qua 2 cửa tháp cổng. Tháp cổng về cấu trúc, giống tháp chính, nhưng nhỏ hơn, nó chỉ cao 8.5m

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1692.jpg
Tháp cổng, mặt quay về phía Nam

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1733.jpg
Tháp cổng, mặt quay về phía Tây (nhìn thẳng vào cửa tháp chính)


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1705.jpg
Phía trước là mấy bậc lên tháp, dưới mấy bậc đó là ... sườn đồi dốc đứng

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1710.jpg
Các bậc gạch lên tháp cổng (cái ô nhỏ màu đỏ chính giữa cửa, chính là tường của tháp chính phía sau - nhìn qua khe cửa của tháp cổng :lol: ). Cây đà gỗ trên cửa tháp, đã nằm ở đó từ khi tháp được xây (khoảng Thế kỷ XIII, XIV)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1709-1.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1716.jpg
Còn đây là hình ảnh tháp chính, nhìn suốt qua tháp cổng, hướng Đông - Tây

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1712.jpg
Nóc toà tháp cổng, chụp từ bên trong.

[tunbo]

Toà tháp phía Nam, cao 9,31 met, kiến trúc khác hẳn với hai tháp còn lại, và khác với hầu như tất cả các tháp Chăm ở Việt Nam.Có một cái duy nhất nữa giống giống với nó, là cái tháp mình quên tên - Tháp Dương Long hay tháp Bánh Ít - ở Bình Định.
Mái tháp không như các tháp khác, mà tựa như mái nhà ở nông thôn ta hay thấy - mình đọc thấy ở một cuốn sách nào đó, gọi đó là kiểu "mái yên ngựa" - trông xa, nó cũng giống cái yên ngựa thật :lol:

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1735.jpg
Mái tháp hình "yên ngựa"

Tháp Nam, có hai phòng rõ rệt, thông với nhau. Cửa ra vào chính mở về hướng Bắc, có một cửa trổ ra hướng đông, và một cửa trổ ra hướng Nam - gần thẳng hàng với cửa chính - nhưng cửa Nam, hình như được coi là cửa sổ, vì không thấy có dấu vết bậc đi xuống (khoảng cách từ cửa xuống chân móng tháp khoảng hơn 1m)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1785.jpg
Tháp Nam và tháp cổng, chụp từ ngay dưới chân đồi Trầu.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1691.jpg
Toà tháp Nam - chụp từ hướng Nam lại, thấy cửa Nam và cửa Bắc gần như thẳng hàng

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1734.jpg
Chụp từ hướng Bắc lại, cửa chính có lối đi nhập vào lối đi giữa tháp chính và tháp cổng

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1770.jpg
Trên đà cửa, tượng trong hốc đã hỏng mất

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1768.jpg
Nóc căn phòng phía Tây của toà tháp Nam - phòng phía Đông nhỏ hơn và thấp hơn.

[tunbo]

Quay trở lại với toà tháp chính, Kiến trúc của tháp (tháp cổng cũng tương tự nhưng nhỏ và thấp hơn) gồm 5 tầng, càng lên cao, càng nhỏ lại, trên cùng là một trụ đá - biểu tượng Linga (Linga thì ở tầng nào cũng có).
Cửa ra vào ở hướng Đông, còn ba hướng kia đều có cửa giả được xây nhô ra khỏi tường, thành ba lớp. Các cửa giả được trang trí bằng các hoa văn đất nung và được gắn đính vào gạch, phía trên mỗi cửa đều có gắn biểu tượng Linga và đều có một hốc khuyết, trong đó có đính tượng thần (Siva?)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1724.jpg
Cửa ra vào quay về hướng Đông, hai cột trụ đá có khắc các ký tự (Chăm cổ?)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1717.jpg
Cửa được xây làm ba lớp theo kiểu cuốn tò vò, trong hốc khuyết phía trên tấm đà bằng đá có chạm hình thần Si va 6 tay, bên trên là một biểu tượng Linga

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1781-1.jpg
Tượng thần Siva 6 tay trên cửa chính, được chạm trổ trên một tảng đá

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1729.jpg
Mặt Bắc của tháp chính

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1731.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1727.jpg
Cửa giả ở mặt Bắc, cũng là biểu tượng Linga ở trên, và tượng thần trong hốc khuyết ngay trên đà cửa (Không rõ có phải tượng thần Visnu hay không)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1738.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1739.jpg
Cửa giả và tượng thần ở mặt Tây của tháp chính (mặt sau lưng của tháp chính)
Các hoa văn trên đính trên vòm cửa giả, có vẻ là hình các cây leo. Riêng mặt này, tượng thần được tạc trên một tảng đá trắng (các cửa kia tạc trên đá xám) và đường nét khá mờ - có thể do thời gian tàn phá?

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1758.jpg
Mặt Nam của tháp chính, tương tự như mặt Bắc (đối diện của nó)

[tunbo]

Kể cả tầng trệt, tháp có 5 tầng, càng lên cao, càng thu nhỏ lại.
Tầng thứ hai, cách trang trí gần như tầng trệt, nhưng các hoa văn có giảm về số lượng, và bốn mặt đều là cửa giả.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1716.jpg
Tháp có 5 tầng

Tầng thứ ba, tiếp tục thu nhỏ hơn nữa, trên đầu cột ở các góc vẫn còn những hình tượng trang trí

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1741.jpg
Ba tầng trên cùng của tháp (mặt Tây - mặt sau lưng tháp)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1725.jpg
Các tầng trên vẫn có cửa giả - một góc nhìn từ cửa chính của tháp

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1720.jpg
Các hoa văn trên đầu cột

Tầng thứ tư đã bị thu nhỏ đáng kể, các cửa giả không còn rõ rệt nữa, các hoa văn, hình tượng trên đầu cột cũng đã được đơn giản hoá rất nhiều.
Tầng trên cùng, chỉ còn là tượng trưng bằng một khối gạch vuông, giữa đỉnh tháp là một khối đá, biểu tượng Linga.

[tunbo]

Phía trong tháp chính có một phòng rộng. Nơi lối vào, có tượng bò thần Nanđin nằm ngoảnh mặt nhìn vào bàn thờ (theo truyền thuyết của đạo Bà La Môn bên Ấn Độ, đây là bò thần của thần Siva, được coi như "tổng quản" trong hàng "tôi tớ" :lol: )

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1777.jpg
Tượng bò thần nằm ngoảnh mặt lên bàn thờ, cạnh lỗi vào.

Bên trong tháp, trên bệ thờ là một khối đá - biểu tượng Linga. Mặt trước của Linga này có chạm một hình mặt người - tương truyền rằng, đây là tượng vua Pôklong Giarai. (tức là vua Chiêm Thành Sinhavarman III - mà sử Việt gọi ông là Chế Mân - theo nguồn : Non nước Ninh Thuận)

Hôm đó trong phòng nghi ngút nhang khói, mình tính vào thắp nhang và chụp ảnh, nhưng "thổ dân" khuyên không nên - vì ngại các vấn đề về khác biệt tín ngưỡng với người địa phương - nên thôi, không có ảnh bên trong tháp chính.

[tunbo]

Đứng trong khu tháp, bên cạnh các kiến trúc từ cuối thế kỷ XIII, không khỏi bồi hồi. Mặc dù chiến tranh và thời gian đã để lại nhiều dấu vết, nhưng vẫn còn đó rất nhiều thứ đã tồn tại ở đây hơn 700 năm nay : bản thân các toà tháp (dĩ nhiên). Trong đó, có những phiến gỗ làm đà cửa, một số đã bị rỗ mục, một số vẫn còn chưa hề có dấu hiệu xuống cấp.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1767.jpg
Đà đá ở cửa tháp Nam

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1714.jpg
Đà gỗ ở cửa tháp cổng

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1713.jpg
Phiến gỗ này còn nguyên vẹn, hai cái lỗ trên đà gỗ người xuă làm để làm gì?"Thổ dân" bảo rằng : có thể xưa kia cửa tháp có cánh cửa (2 cánh), và đó là dấu vết của "bản lề" trên - còn lỗ lắp phía dưới, chắc đã mất vì bậc dưới nền đã biến dạng vì thời gian.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1766.jpg
Còn đây là dấu vết thời gian trên gỗ đà cửa

Thời gian để lại dấu vết khắp nơi trên các tháp cổ. Rêu phong, vết ăn mòn của những viên gạch cổ xưa xuất hiện khắp trong khu thap.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1771.jpg
Rêu phong, và sự xói mòn

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1759.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1726.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1761.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1737.jpg
Vài góc tháp cổ kính

[tunbo]

Người Chăm xưa có một phương pháp xây ghép thật bí ẩn, nhưng tuyệt vời. Các mối ghép cổ xưa thường cực khít. Đến nay, các nghiên cứu hình nhưng vẫn chưa đưa ra được một sự khẳng định nào về công nghệ của tiền nhân xưa. Cũng đã có một nhà nghiên cứu tìm ra một phương pháp xử lý mối ghép gạch khá giống với "công nghệ" của người Chăm xưa, và ông đã xây bằng phương pháp ây một toà tháp Chăm nho nhỏ trong bảo tàng Apsara ở Đà Nẵng.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1695.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1760.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1772.jpg
Các vết ghép cổ xưa, mưa gió xói mòn, lộ ra các vết ghép rất khit

Tuy nhiên, mưa nắng dãi dầu, cổ tháp lâu ngày xuống cấp, và đã trải qua nhiều lần trùng tu lớn nhỏ vào những năm 80, 90 của thế kỷ trước. Buồn thay, dấu vết vụng về của "công nghệ mới" hiện ra khá rõ và thô :

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1696.jpg
Vết vữa phục chế khá lộ liễu

[tunbo]

Theo những tài liệu khảo cổ cũ, khu tháp này có tất cả 6 tháp, gồm 1 tháp chính và 5 tháp phụ :
- Tháp chính ở chính giữa
- Tước mặt tháp chính có 2 tháp con thẳng hàng. Giờ, toà tháp sát với tháp chính đã đổ (nằm giữa tháp chính và toà tháp cổng hiện tại - còn dấu vết nền)
- Phía Nam là toà tháp Nam với kiểu mái đặc biệt hìng yên ngựa.
- Góc phía Tây Nam có một toà tháp phụ, đã sụp đổ
- Góc phía Đông Bắc có một toà tháp phụ, cũng đã sụp đổ

Tất cả các tháp đều xây quay mặt về hướng Đông. Thật kỳ lạ, vì phía ấy sườn đồi dốc đứng, không có chút dấu vết nào chứng tỏ có lối đi lên, mà tháp lại xây sát mép sườn đồi.

Tổng hợp từ : Non nước Ninh Thuận - Nguyễn Đình Tư, NXB Thanh niên

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1673.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1688.jpg
Cửa chính các tháp đều quay về hướng Đông, sườn đồi dốc đứng

[tunbo]

Ở Phan Rang, nhờ PhúcPhanRang, mình có "thổ dân" dẫn đường, anh ấy đây :

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1763.jpg
"Thổ dân" - ThanhPhanRang, bên toà tháp cổng

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1774.jpg
Nam, ngồi tựa cửa tháp Nam :mrgreen: (vẫn mặc nguyên quần đi mưa)

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_1773.jpg
Tấm này nhờ Tây chụp.

[jimmy nguyen]

Tây chụp hình xấu thật! Xấu hơn bác Tun nhà mình! hì hì...

[chan_ga_87]

Bác Nam ngồi "canh" tháp Nam ah, nhìn bác cũng cổ cổ nhỉ ,hị hị hị :mrgreen: :mrgreen: :mrgreen:

[tunbo]

Bẵng đi hơn 2 tháng, mới lại có dịp đi qua Phan Rang (tour cuối năm LÊN RỪNG - XUỐNG BIỂN), mình hạ quyết tâm phải ghé vào tháp Pô Romé, vì lần trước đã lố thời gian, không kịp vào. Hị hị, vì thế mà phải rời đoàn Hoangtuden một mình từ sớm ở Nha Trang, vừa là để ghé thăm nhà anh Phốc Phanrang, vừa là để dư chút thời gian tìm vào tháp Pô Romé.
Từ Phan Rang, đi về phía Phan Thiết 9km, đúng thị trấn Phước Dân trên QL1A, có lối rẽ phải, đi thêm chừng gần chục km nữa, vừa đi vừa hỏi đường, mãi mới tìm thấy tháp. Thực ra đường rất đơn giản, nhưng mà khổ, dừng lại hỏi thăm "... tháp Pô-rô-mê đi lối nào?", thì đám học sinh hoàn toàn mù tịt, hỏi mấy bà cụ già già, cũng có vài người không biết, nhưng chợt nhớ, hỏi về "tháp Hậu Sanh" thì người ta biết ngay, và chỉ đường rất cặn kẽ.
Tháp Pô Romé nằm ở thôn Hậu Sanh, xã Hữu Phước, huyện Ninh Phước. Tháp nằm trên một ngọn đồi thấp, tên gọi là đồi Tro


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2480.jpg

Đường vào tháp ngoằn ngoèo phía xa http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2478.jpg

Đi trên con đường nói trên, đến tấm biển báo : "Tháp Pô Romé - 500m" bên đường, phải rẽ vào lối lên đồi (không phải là đường, chỉ là lối mòn) thế này. Căn nhà nhỏ, là nơi ở của người trông tháp (ảnh chụp tại sân tháp xuống)





http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2485.jpg

Bò được vào chỗ người coi tháp, để xe máy lại đó, phải leo bộ theo lối thang này mới lên được tháp

[tunbo]

Sách cũ nói rằng, bên cạnh ngọn đồi có tháp Pô Romé có một ngọn đồi cao hơn, giữa hai ngọn đồi có một cái khe (suối) chảy qua, nhưng mình không nhận ra cái "ngọn đồi cao hơn" kia, dù quả thật bên cạnh ngọn đồi dựng tháp, có một quả đồi (có cả đá tảng trơ ra) đã bị sụp nham nhở - không biết có phải "nó" không. Cái khe thì có thấy, đó chính là "con đường" mình đã "bò" từ đường liên thôn vào đến chỗ người coi tháp sống. Ông già coi tháp năm nay 61 tuổi, nhưng trông vẫn khỏe, khi mình ngỏ ý lên xem tháp và chụp hình, bèn bảo mình chờ để ông ấy mang chìa khóa lên mở cửa tháp và thắp nhang xin phép cho mình được vào thăm, chụp ảnh. Ông ấy nói rằng, cái lối bậc thang xi-măng (trong tấm ảnh cuối bài trước) là mới làm từ hồi Cộng hòa, còn xưa kia có hai lối lên tháp, nay đã hư, sụp hết lâu rồi


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2489.jpg

Ông Lượng - người coi tháp Pô Romé. Bên trái tấm hình là con dốc nho nhỏ, từ căn nhà ông Lượng ở, phải leo qua con dốc ấy mới đến được lối lên tháp bằng bậc xi-măng


Tháp Pô Romé được xây dựng vào cuối thế kỷ XVI, đầu thế kỷ XVII, thờ vua Pô Romé - vị vua cuối cùng của vương quốc Chămpa, đây cũng là ngôi tháp có niên đại ít nhất so với các tháp Poklong GiaRai hay tháp Hòa Lai ở Ninh Thuận. Tháp trông đơn giản, không được tỉ mỉ và mỹ thuật như hai cụm tháp nói trên, có thể do nghệ thuật kiến trúc của những triều đại sau cùng đã bị sút kém nhiều so với hồi đấu những thế kỷ X...
Tuy nhien về cơ bản, kiến trúc của tháp vẫn mang đặc trưng giống các cụm tháp kia, cửa chính quay về hướng Đông, có 4 tầng (kể cả tầng trệt), và càng lên cao các tầng càng thu nhỏ lại, trên cùng chỉ là cái trụ đá.


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2432.jpg

Ông già coi tháp đã lên đến cửa tháp để mở khóa, mà mình mới thở phì phò leo đến chỗ này - dù bắt đầu xuất phát cùng nhau :teasing:


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2429.jpg

Mở cửa tháp và thắp nhang xong, ông ấy ra nhổ cỏ quanh tháp, để mình tự do vào tháp, dặn :"Có gì muốn hỏi, cứ hỏi chú, chú sẽ giải đáp hết những gì chú biết"

[tunbo]

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2425.jpg

Tháp được xây trên một nền đá cao, từ sân tháp lên cửa, phải qua mấy cái bậc này. Mỗi bậc khác cao, bước mỏi cả chân, lúc đi xuống dễ bước hụt.


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2402.jpg

Cửa vào ngoảnh về hướng Đông, có xây thò ra một cái tiền đình khá sơ sài cuốn theo lối cửa tò vò, phía trên cửa này có một khoảng trống thụt vào, giờ nhìn không thấy gì, nhưng ông già Lượng bảo, ngày trước có gắn hình tượng bò (thần) đực Nanđin. Trần của tiền đình và khung cửa bằng gỗ, từ thời xây tháp đến giờ, còn cánh cửa thì đã hỏng từ lâu, hiện được lắp bằng 2 cánh cửa gỗ mới


Bước qua mấy bậc cấp vào tháp, ngay ngoài gian tiền đinh, hai bên lối vào, có đặt 2 tượng bò thần nằm chầu, hướng vào trong tháp


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2423.jpg

Bò đực, màu xám, nằm chầu bên tay trái


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2421.jpg

Bò cái, máu trắng, nằm chầu bên tay phải


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2419.jpg

Trong không gian hình chóp của tháp chính, là nơi thờ tượng vua Pô Romé. Bức tượng đá trắng bên trái là bà hoàng hậu người Rhadé tên là Bia Thanh Chanh

[alias.noodles]

Bạn Tun nếu chịu khó crop một tẹo thì ảnh sẽ chặt và đẹp hơn (chứ không phải chặt đẹp nhá!)

[tunbo]

Bạn Tun nếu chịu khó crop một tẹo thì ảnh sẽ chặt và đẹp hơn (chứ không phải chặt đẹp nhá!)
Vầng, nhưng lỡ đẩy lên photobucket hết rồi, giờ lại xóa, rồi lại up lên, phiền quá. Với lại, tới giờ em vẫn chụp ảnh ... xấu mà:teasing:.
@ Alias Mỳ : em đã thử crop lại mấy tấm, trông vẫn chả khá lên mấy:7AD_headspin:

[tunbo]

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2408.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2405.jpg

Vài góc nhìn về mặt phía Đông (cổng chính) của tháp


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2435.jpg

Đây là mặt phía Bắc của tháp


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2451.jpg

Mặt Tây (phía sau lưng) tháp


(Mặt phía Nam ... không chụp được, vì vướng chướng ngại, mà cũng hết đất để lùi:teasing:)

Không như tháp Poklong GiaRai, ở đây, 4 trụ của tháp, bên trên chỉ xây một cái chóp đơn giản, chứ không cầu kỳ.

[tunbo]

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2454.jpg

Cũng đầy rêu phong cổ kính (phần nóc tháp, hướng từ phía sau lưng, phía Tây)


Nhưng các họa tiết trang trí trên tháp ở đây đã đơn giản hơn rất nhiều so với các họa tiết trang trí trên tháp Hòa Lai và tháp Poklong GiaRai


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2470.jpg

Tượng và họa tiết trang trí ở cửa giả trệt mặt phía Nam


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2445.jpg

Tượng và họa tiết của giả trệt mặt phía Bắc


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2443.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2444.jpg

Các tầng trên của mặt phía Bắc

[sonbenly]

lão Khọm này bị thương mà còn "lẻn trốn" về sớm để làm phóng sự này, quả là bái phục, tiếp đi anh Nam ơi...

[tunbo]

Vòng ra ngoài tháp. Ngay khi lên gần hết những bậc thang xi-măng dài ngoằng, đã nhìn thấy một "cây" linga bằng đá được trồng trên một cái bệ nhỏ ở cạnh tháp. (trông như là được làm bằng beton)


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2482.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2484.jpg

Khác với tháp Poklong GiaRai, ở đây có hẳn một linga được đặt bên ngoài tháp, ngay cạnh lối bậc thang lên tháp.


Ở phía Nam ngọn tháp, theo lời kể của ông Lượng, trước kia cũng có một ngôi tháp nhỏ, là nơi mỗi khi dịp lễ, người ta chuẩn bị đồ cúng tế ở đó để đưa sang tháp chính. Nhưng đấy là chuyện ngày xưa.


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2475.jpg

Giờ đây nó chỉ còn dấu tích là bức tường rêu phong thế này


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2477.jpg

Chỗ khuyết của bức tường cổ này, ngày trước là cửa của tòa tháp phụ


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2446.jpg

Phía Tây - sau lưng ngôi tháp, có cái này. Ban đầu mình không biết là cái gì, hỏi ong già trông tháp, được nghe nói, đó là ngôi mộ - hoặc là cái gì đó tương tự, mình thấy ông ta vẫn đi đến và đứng lên nó - của một cặp vợ chồng ngày trước chuyên lo hương hoa trong tháp.(Tục lệ người Chăm khi chết là thiêu xác, cho nên gọi là mộ, mình cũng thấy khó hiểu)

[tunbo]

Lại quay vào trong tháp, với những truyền thuyết về vua Pô Romé.


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2417.jpg

Tượng vua Pô Romé trong tháp. Đây là bức tượng được tạc bằng đá (dù trông qua, có cảm giác không giống đá lắm), tạc nổi trên tấm bia phía sau. Bức tượng hình người đang ngồi, có 8 tay. Hai tay "chính" để trên bụng, 6 cánh tay kia giơ lên, mỗi tay cầm một thứ đồ vật : dao găm, đinh ba, bông sem, cây kiếm, cái chén, cái lược. Đầu tượng đội vương miện hình ống, cổ đeo nhiều vòng, tai đeo bông và cổ tay đeo lắc, xuyến. Tấm bia phía sau có chạm trổ nhiều hình khá tinh vi. Vua Pô Romé được người Chăm thờ như một vị thần linh.
Thế kỷ XIV, vua Chiêm Thành khi đó là Chế Mân, đã có một cuộc hôn nhân với nàng dâu Đại Việt (công chúa Huyền Trân, con gái vua Trần Nhân Tông), mà sính lễ là miền đất hai châu Ô, Rí (khúc Quảng Trị, Thừa Thiên). Đến cuối thế kỷ XVI, vua Pô Romé cũng có một cuộc hôn nhân với nàng dâu Việt : công chúa Ngọc Khoa, con gái chúa Nguyễn.
(Mới đây, báo Tuổi Trẻ có đăng loạt bài viết về Các Chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn, cũng có đề cập tới việc này, nhưng là gả công chúa cho quốc vương Chân Lạp (chỗ này phải đọc lại Sử, hình như Chân Lạp với Chiêm Thành không phải là một) nhưng trong bài viết ấy, tác giả đang nghi ngờ tên của nàng công chúa ấy, giữ Ngọc Khoa và Ngọc Vạn, vì những sử liệu để ra chưa rõ ràng là ai - nhưng mình nghe theo lời kể của người Chăm là Ngọc Khoa, nên cứ tạm coi như thế vậy. Link bài báo đó đây :
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=291881&ChannelID=89)


Pô Romé là vị vua cuối cùng của triều đại Chiêm Thành, ông sau này đã để mất nước về tay Chúa Nguyễn, tuy nhiên ông vẫn được dân Chăm thờ như một vị thần, thậm chí là một vị thần khá nổi tiếng. Sau đây là truyền thuyết về Vua Pô Romé và việc ông làm mất nước :

Tương truyền, Pô Romé là con của một cô gái đồng trinh, tự nhiên thụ thai mà sinh ra ông. Lớn lên Pô Romé thường bị bọn trẻ đồng lứa chế nhạo là con hoang, nên đã cùng mẹ nhiều lần di chuyển chỗ ở, cuối cùng làm mục đồng cho vua Mưh Ta Ha và sống tại làng Boh Mơ Thuh, xứ Phan Rang. Pô Romé chăn trâu cho vua, chàng có tài bắn cung rất giỏi, và càng ngày càng trưởng thành.
Khi vua đã già, tính chuyện nhường ngôi, một hôm, nghe tiếng Pô Romé đuổi chó dưới nhà bếp, vị trưởng chiêm tinh của hoàng tộc bèn kêu lên :"Tiếng nói của vua tương lai nước Chiêm Thành đó". Sau khi vời Pô Romé đến xem tướng mạo chàng, vị tiên tri đó tâu vua nên nuôi dưỡng chàng tử tế. Vua Mưh Ta Ha đã nghe lời khuyên, và còn đen con gái là công chúa Bia Thanh Chih gả cho chàng, rồi truyền ngôi cho chàng vào năm 1627. Pô Romé lên ngôi, đóng đô Krong Laa tại làng Palei Bacon, cạnh con sông Krong Binh - nay còn di tích ở thôn Chung Mỹ, gần ga Hòa Trinh.
Tuy nhiên, hoang hậu Bia Thanh Chih hiêm muộn, vua phải đi tìm thuốc chữa cho hậu để kiếm người con nối ngôi, trên hành trình tìm thuốc, vua đã cưới một người con gái Rhade làm vợ, đó là bà Bia Thanh Chanh, sinh được mấy người toàn con gái.

Cùng thời đó, chúa ĐÀng Trong của Đại Việt là Sãi Vương Nguyễn Phúc Nguyên (chúa thứ hai ở Đàng Trong, con của Chúa Tiên Nguyễn Hoàng). Biết Pô Romé hiếu sắc và chưa có hoàng tử, Sãi Vương bèn dùng mỹ nhân kế mưu cầu đại sự cho nước. Ông tìm cách quan hệ, gả con gái là công chúa Ngọc Khoa cho Pô Romé, gọi là bà Bia Út.

Ở được với nhà vua ít lâu, Bia Út biết được rằng vương quốc Chiêm Thành tồn tại được lâu dài là nhờ có cây thần Krêk trong hoàng cung che chở. Nàng bèn tìm cách mật báo cho Chúa Nguyễn lúc đó là Hiền Vương Nguyễn Phúc Tần biết.

Với kế hoạch vạch sẵn, Bia Út vờ ngã bệnh, nhà vua lo lắng với khắp các thầy thuốc về chữa cho nàng, nhưng ai đến xem mạch cũng không tìm ra bệnh gì, còn Bia Út cứ kêu rên thảm thiết. Vua rất nóng ruột lo lắng. Chộp lấy cơ hội, Bia Út đổ tội cho cây Krêk cố tình hại nàng. Vua cho mời các bà bóng - một dạng chức sắc tôn giáo - vào hỏi ý kiến. Các bà bóng đã bị mua chuộc, bèn adua rằng, bệnh của hoàng hậu là do cây Krêk. Chỉ có các nhà chiêm tinh can ngăn vua. Nhưng vua quá si mê nàng Bia Út, nên vẫn nhất định lệnh chặt cây Krêk. Quân lính chặt ba ngay không xong, vì cứ chặt vào, cây lại liền lại như cũ.Vua nổi giận bèn tự tay cầm búa chặt cây. Vua chặt vào thân cây ba nhát, máu từ thân cây xối ra, cây chết.

Cây thần Krêk bị hạ, Bia Út liền khỏi bệnh, tươi cười như hoa. Bà mật báo cho Chúa Nguyễn biết tin và lập kế thoát về. Ít lâu sau, Pô Romé nhận được thư Chúa Nguyễn báo tin hoàng hậu ngã bệnh, yêu cầu vua Chàm và công chúa (tức Bia Út) về thăm. Nếu nhà vua bận quốc sự, thì để công chúa về một mình cũng được. Pô Romé trúng kế, để Bia Út về nước một mình.

Chẳng bao lâu, vua Pô Romé nhận được tin cấp báo, có một cánh quân Chúa Nguyễn theo đường biển tiến đánh Chiêm Thành, vua mang quân cự địch và giành chiến thắng, nhưng ít lâu sau, địch lại tấn công, lần này Pô Romé thất trận và bị quân Chúa Nguyễn bắt bỏ cũi, giải về Huế. Một người con gái của Vua là bà Pô Mui bèn đứng ra đốc thúc quân Chàm rượt theo đoàn tù xa để thương lượng. Tướng của Chúa Nguyễn bèn giết Pô Romé và trả lại xác nhà vua cho Pô Mui đem về hỏa thiêu theo tập tục, đó là năm 1651 dương lịch. Cái chết của Pô Romé đã chấm dứt một triều đại, và sau đó là chấm dứt luôn một quốc gia, vị sự đam mê mù quáng của nhà vua. Tuy nhiên, Pô Romé - đối với dân Chàm - vẫn có công đã làm cho vương quốc Chiêm Thành một thời hưng thịnh, nên vẫn được dân chúng thờ ngay trong ngôi tháp do ông xây nên, và nó mang luôn tên ông từ đó.
Lược kể theo truyền thuyết Chăm

Còn số phân các bà vợ của Pô Romé sau khi nhà vua chêt?
Bà hoàng hậu người Rhade là Bia Thanh Chanh đã nhảy vào lửa chết theo chồng, nên đã được thờ ngay trong tháp cùng ông - bức tượng đá trắng hơi lui phía sau tượng Pô Romé là tượng thờ bà Bia Thanh Chanh người Rhade.

Còn bà hoàng hậu Bia Thanh Chih, vì không chịu nhảy vào giàn lửa chết theo nhà vua nên không được thờ trong tháp, mà được thờ phía sau tháp.

[tunbo]

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2455.jpg

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2476.jpg

Ngôi nhà này nằm phía Tây Nam tòa tháp, bên cạnh "ngôi mộ" mà ông Lượng nói.

http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2468-1.jpg

Nhìn ảnh này, có thể thấy chắc rằng, nó được xây dựng vào năm 1962


Ban đầu, thấy căn nhà nhỏ bé nằm hoang vu sau lưng tòa tháp, cửa khóa kín im ỉm, mình hỏi, ông Lượng kể : Đó chính là nơi thờ bà hoàng hậu người Chăm, bà Bia Thanh Chih - bà hoàng hậu đã không chịu nhảy vào giàn thiêu sau khi vua Pô Romé chết. Trước đây, không có ngôi nhà, người ta "thờ" bà giữa trời đất mưa gió dãi dầu, tới năm 1962, người ta mới gom góp xây dựng căn nhà để thờ cúng nhang khói cho bà.


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2460.jpg

Người coi tháp mở cửa nơi thờ bà hoàng hâu Bia Thanh Chih


http://i203.photobucket.com/albums/aa25/tunbo712/IMG_2465.jpg

Bên trong căn phòng thờ.Bức tượng thờ chính là tượng hoàng hậu người Chàm Bia Thanh Chih

Còn bà hoàng người Việt - Bia Út - theo lời người canh tháp, ngày trước bà được thờ tại một địa điểm canhcs tháp chừng 7-8km, sau thấy hoang lạnh, người ta đã chuyển (tượng?) bà về thờ ngoài Đà Nẵng.