Tha La xóm đạo

[ernesto]

Trong thơ văn và âm nhạc Việt Nam có vùng địa danh mà tên nghe dễ thương và lại có nét tôn giáo là 4 chữ trong bản nhạc "Tha La Xóm Đạo" của nhạc sĩ Dzũng Chinh. Phải nói là nhiều người đã nghe qua địa danh này, nhưng chi tiết tại sao có tên lạ tai như vậy, mà họ có thể không biết nhiều về Tha La. Tôi được anh bạn đồng hương Tây Ninh Nguyễn Thành Đởm gởi cho bài tài liệu vô cùng công phu do anh Lâm Thanh thu thập tài liệu mà anh biên soạn lại thành bài viết mang tên "Tha La Xóm Đạo" đăng trong tập san Tây Ninh Mến Yêu bên Úc châu, kèm theo tài liệu của giáo sư Lê Tấn Tài và bài thơ "Tha La” của thi sĩ Vũ Anh Khanh, cùng bài thơ của anh Lâm Thanh là “Tha La ngày trở lại". Cho nên dựa theo tài liệu của quý báu của người Tây Ninh như anh Lâm Thanh, Lê Tấn Tài, Trần Anh Dũng, Hà Đình Huy, cũng như chị nhà thơ Nhược Trần Huệ Thu, một người dành cho Tha La cảm tình nồng nàn, dù chị không là người Tây Ninh. Vì vậy tôi xin gởi bài viết về lại đất Tha La như ký ức cũ một lần đặt chân đến, cũng như bao lần ghé qua Trảng Bàng, một vùng đất dễ thương trong tiềm thức cũ.

Tại sao là "Tha La Xóm Đạo ?":

Tên Tha La phát nguyên do chữ của người Thủy Chân Lạp hay Khmer là “Schla", được người Việt đọc trại thành "Tha La", nó là vùng đất xưa nơi người Chân Lạp định cư, trước khi sát nhập vào lãnh thổ Việt Nam. Vì là tên của người Khmer nên nó có âm thanh lạ tai của ngoại ngữ khi chúng ta dùng mà không mang nghĩa Việt ngữ nào hết. Nhưng nếu phải dịch từ ngữ "Schla" thí nó có nghĩa là trạm, trại, nhà lồng, nhà mát. Vùng Tha La ngày xưa là rừng rậm hoang vu, đã được quan quân và con dân chúa Nguyễn đến khai phá và định cư từ hơn 200 năm trước. Đất Tây Ninh cũng có nhiều chỗ cùng mang tên Tha La. Tại nhiều tỉnh khác như Châu Đốc, Trà Vinh, có đồng bào Khmer ở, cũng có nhiều địa danh Tha La nhưng nó không nổi tiếng như Tha La Xóm Đạo của Trảng Bàng để rồi địa danh này được đưa luôn vào văn học và âm nhạc Việt Nam. Tha La theo dấu chân của Trảng Bàng khi thì vì Trảng Bàng thuộc tỉnh Tây Ninh, nên có dạo thời Pháp thuộc nó bị sáp nhập vào Gia Định, rồi lại được tách riêng theo Tây Ninh thời đệ nhất VNCH, rồi Trảng Bàng lại bị chia cắt vào đất tỉnh mới là Hậu Nghĩa thời đệ nhị CH, rồi chính quyền CS lại sát nhập Tha La và Trảng Bàng vào tỉnh Tây Ninh. Điều hiển nhiên mà nhiều người Tây Ninh hay Gò Dầu, Trảng Bàng cứ xem Tha La thuộc địa phận Tây Ninh vì sự gắn bó lịch sử từ nguyên thủy.

Đường về Tha La:

Đường đi đến Tha La không khó mà thật dễ đi. Ta cứ lấy Quốc Lộ 1 từ Sài Gòn theo hướng tây bắc mà chạy thẳng về Gò Dầu hay về Tây Ninh. Con đuờng này đưa bạn về Trảng Bàng nơi có địa danh Tha La Xóm Đạo. Nên biết đoạn đường Trảng Bàng và Sài Gòn cách nhau khoảng 30 miles hay 50 cây số mà thôi. Từ Trảng Bàng mon men về hướng tây thêm 3.5 miles hay 6 cây sô thì chúng ta vào đất Tha La, nơi có xóm đạo hiền hòa, nơi có nhiều trái ngọt cây lành. Người Tha La hay người Trảng Bàng không thể nào không biết những món ăn địa phương tại đây là món bánh canh giò heo hay bánh tráng cuốn thịt heo. Mỗi khi tôi về Gò Dầu mà xe đò khi ngừng tại chợ Gia Huỳnh, nằm bên phải quốc lộ khi dừng chân tại nơi đây cho hàng khách ăn trưa, ở tuổi vừa lớn tôi đớp 2 tô bánh canh cho đỡ cơn đói và không quên lót dạ thêm một dĩa thịt và giò heo luộc cuốn bánh tráng, mẹ tôi thường nói đùa là ăn hàng kiểu đó chỉ có nước ế vợ mà thôi, nhưng những ngày khôn lớn khi biết làm dáng ghé Trảng Bàng tôi ăn bánh canh trong ngại ngùng, vì sợ lỡ có mấy cô nữ sinh áo dài trắng của đất Tha La hay của quận Trảng Bàng thấy được sẽ bảo tôi rằng "nam thực như hổ" thì mất hết duyên con trai của tôi... và tôi sẽ buồn tình lắm huhu...

Sau khi ăn no nê muốn theo dấu chân của mấy cô nữ sinh áo dài trắng vào thẳng địa danh này. Thì bạn hãy rẽ trái vô con đường đất đỏ dẫn vô xã An Hoà, cứ đi thẳng miết sẽ gặp nhà thờ Tha La, và chắc chắn bạn sẽ không bị lạc đâu, theo lời anh Hà Đình Huy, bạn tôi dặn vậy. Tôi đã đến thăm gia đình anh Sơn một lần vào năm 1971 được uống nước mưa mà có 2 cô nữ sinh áo dài trắng, em anh Sơn là Thu Nga, Thu Cúc đã lâu rồi, tôi quên lối vào Tha La, nên khi viết bài phải dọ hỏi lại những người bạn đồng hương Tây Ninh, Trảng Bàng, thì cái nhớ lại hiện về trong tôi.

Tây Ninh Quê Tôi có nhiều vùng đất mang tên của thảo mộc, cây cối như Trãng Bàng, Trãng Dài, Trảng Sụp, Trãng Lớn, Gò Dầu Thượng, Gò Dầu Hạ, Gò Chai, Giồng Riềng, Giồng Ổi v.v. nói lên ý nghĩa của cây cối, của vị thế đất, chỗ cao, chỗ thấp, chổ trũng. Tha La tuy nhỏ về diện tích, nhưng cũng mang ít nhiều đặc tính đó. Toàn không gian hay khunh cảnh là một bức tranh thật linh động, đẹp đẽ và mát rượi tâm hồn, mát vô cùng tận của những vùng đất thiên nhiên phì nhiêu, nào là đất gò nhô lên, đất đỏ, dất sét, đất trắng, đất ruộng hay đất vườn. Tùy theo vị thế đất, cư dân ở đây trồng đủ các thứ rau quả, cây trái như một nét tham lam của thiên nhiên. Bước vào đầu ngỏ ta thấy nhiều nhất là tre, trúc và tầm vong. Với thân thon, cành dịu, lá mỏng dài nằm dọc hai bên đường, ngọn giao chụm vào nhau thành một cái vòm như cái hang mát rượi, chạy dài cả cây số. Đi trong bóng râm xanh um ấy, gió thổi hiu hiu làm lao xao kẻo kẹt cành cây hay đánh rơi những chiếc lá vàng khô, tung tăng theo những giọt nắng mang màu huyền ảo. Hỏi rằng bạn có thích không chứ? Dọc theo hai bên đường, sau hàng rào tre là những ngôi nhà đủ loại không đồng bộ tùy theo tình trạng kinh tế của gia chủ, như nhà của anh Sơn mà tôi quen, nhà anh có mái lợp tranh, vách đất, trước nhà có cái lu nước đựng nước mưa, anh dùng gáo dừa khô múc nước mời tôi uống mà có mấy con lăng quăng nhảy tango trong màu nước trong trẽo, chúng tung tăng bơi lội, tôi rùng mình lưỡng lự, anh Sơn nói cá lia thia nhỏ xíu không sợ lăng quăng chẳng lẽ tôi có thân hình bồ tượng như vậy mà e ngại vài con lăng quăng, loài vi sinh vật này đang ve vẩy đuôi kia sao. Bên cạnh là hai cô em Thu Nga và Thu Cúc cười khúc khích vì cái sợ sệt của tôi. Hai cô gái Tha La khiến tôi nhắm mắt làm luôn ngay 5 con lăng quăng vô bụng. Láng giềng nhà anh thì có nhà lợp mái tôn hoặc mái ngói, trước mỗi nhà là cây cối xanh um, phần lớn là cây ăn trái và cho bóng mát. Nhà anh Sơn phía trước trồng hai cây xoài, một cây xoài tượng và một xoài thanh ca, nhiều vú sữa, cây ly-ô-ma, măng cụt, sa-pô-chê, nhà có con chó mực, phía sau nhà có hàng dừa, bưởi, mận, tầm ruột, đu đủ và mãng cầu xiêm mà ba anh trồng kiểu sưu tầm. Sau nhà nuôi một bầy heo cho lợi tức. Đó là một gia đình tiêu biểu của miền quê mà tôi quen. Họ sống an phận, hiền lành và tử tế.

Tha La Xóm Đạo:

Tha La là một địa danh đẹp về thắng cảnh thiên nhiên và đẹp vì tình người trong tiềm thức của tôi.. Thật vậy, tên Tha La chỉ cho ta ý nghĩa tượng hình ra một họ đạo tại đất Tha La này. Chính vì mật độ dân cư không nhiều chỉ vào khoảng 3,000 người trước năm 1975, người ta không tìm thấy Tha La trong bản đồ địa lý hay hành chánh. Đây là xóm đạo thuộc Xã An Hoà được tổ chức khá ngăn nắp và qui củ, nhà cửa khang trang, quây quần chung quanh ngôi thánh đường. Trải qua bao thăng trầm của chiến tranh tàn phá, nhà thờ đã được trùng tu lại. Cho tới năm1967 thì việc sửa sang được hoàn tất. Chánh toà nằm giữa với tường gạch bao quanh, với sân rộng lót đá, với trường học và nhiều cơ sở phụ thuộc. Ngôi Chánh toà đồ sộ có phần nguy nga, hai mái ngói xoải dài xuống thấp có sức chứa chừng 400 con người ngoan đạo trong các buổi hành lễ. Tượng Đức Mẹ trước mặt, và có một hang đá khổng lồ nằm bên hông, tháp chuông không cao nhưng có kiến trúc lạ mắt như cái lồng chim. Toàn bộ khu nhà thờ, nhìn chung, với lối kiến trúc đơn giản, không mang nặng nét cổ điển của Tây phương, nhưng lại được bao bọc xung quanh bằng những tàn cây cổ thụ cao to cho bóng mát, mang vẻ u hoài, thanh tịnh như một ngôi chuà cổ của một miền quê.

Xã An Hòa, thuộc quận Trãng Bàng, có 8 ấp, dân số 12,000, nhìn trên bản đồ thấy hình dạng bầu dục, nằm dọc theo rạch Trãng Bàng mà đầu nhọn là ấp An Thới vươn ra tận Vàm Trãng bên bờ sông Vàm Cỏ Đông. Đây là vùng đất phì nhiêu, trù phú do phù sa sông bồi nên có lẽ từ lâu lắm rồi.. Ngoài đồng ruộng, nương rẩy ra, khung cảnh còn thấy có những lò gạch nung đất sét, rồi trại mộc trại cưa, hay những nhà máy xay lúa. Ngành thủ công thịnh hành nhất là nghề đan lát các sản phẩm gia dụng bằng tre, trúc hay nứa. Ấp An Phú được xem là giàu có là nơi có chợ chính của xã, quán xá sung túc, nơi tọa lạc trụ sở xã và có trường trung học địa phương công lập. Trong xã có 3 ngôi chùa, và ngôi chùa cổ hay lâu đời nhất là chùa tại ấp An Phú. Phần lớn dân trong những xã này nói chung theo đạo Phật hay đạo gia tiên thờ cúng ông bà. Nhưng nổi tiếng và gây ảnh hưởng nhiều nhất vẫn là xóm đạo Tha La mà chúng ta đang bàn. Xóm đạo nằm trong địa phận hai ấp An Hội 1 và An Hội 2. Hơn ba ngàn giáo dân ở đây là người cố cựu đã định cư lâu đời, chỉ có 4 gia đình người thuộc gốc Bắc di cư 54. Như một tập tục từ lâu, ngày lễ Giáng Sinh cũng như các ngày lễ Thánh lớn, đều là ngày hội chung của đồng bào trong xã. Vào đêm Giáng sinh thì cả mấy ngàn người kéo nhau đi dạo mừng lễ đông đảo, nườm nượp ngoài đường. Thật đông người khiến xe cộ đi qua không lọt, và chỉ toàn người đi bộ hành. Do vậy nhiều khi không phải chỉ dân trong xã không mà thôi, nhưng lại có có nhiều người ngoại đạo từ chợ Trãng Bàng, chợ Gò Dầu và các xã chung quanh về đây xem lễ. Quả là ngày lễ hội vui chung của dân toàn vùng Hiếu Thiện (hay Gò Dầu) - Trãng Bàng kéo nhau tập trung về đây.
trích "Việt Hải Los Angeles"

đáng lẽ năm nay cũng đi Tha La, nhưng rồi sức khỏe tệ quá, đành bỏ lỡ, lục lại lương khô share với mọi người hình chụp Tha la chụp vào năm 2006

[ernesto]

và khi trời sập tối hòan tòan

























đây chưa phải là tòan cảnh Tha La, nhưng hy vọng mọi người cảm nhận được một chút về đêm lễ của Tha La ...

[let-it-be]

Cái tên Tha La Xóm Đạo này đã từng gợi cho mình một câu hỏi rất lớn. Ngày xưa còn bé hay nghe có 2 bài nhạc khá nổi tiếng liên quan đến 2 từ Tha La này là Hận Tha La và Tha La Xóm Đạo. Tuy vậy xin không nêu ra do bài hát đó không được phép phổ biến. Bài trích của ernesto cũng đã được chắt lọc lại theo cái nhìn cảm nhận về cái đẹp 1 địa danh của quê hương. Hình chụp đẹp và buồn, như những gì khách lạ mường tượng đến Tha La, qua cái tên và qua những bài hát. Dẫu sao mình cũng mong 1 lần đến thăm Tha La cho thỏa trí tò mò, dù biết rằng có khi chỉ là 1 xóm đạo bình thường.
À mà này, lần sau lên Tha La, hay là Đạt chụp thêm Tha La qua cách nhìn khác thử xem, như cách sống và sinh họat cũng như quang cảnh hiện nay, mới và tươi vui hơn xem sao nhé.
Cám ơn ernesto nhé.

[cuabien]

Đẹp quá anh Đạt ơi ! ước mơ có cái máy ảnh...!

[sonbenly]

Hồi còn đi học, các thầy trong hội có giới thiệu về địa danh này, mọi học viên được khuyến khích nên ghé thăm địa danh này một lần để biết được cảm giác như thế nào trong những đêm hội, đã có bức ảnh đoạt giải lớn chụp về đêm hội này (mình quên mất tác giả rồi). Mình rất muốn có một dịp nào đó đến để tận mắt chứng kiến nhưng do công việc, thời gian và nhiều lý do khác mà quên bẵng tới khi đọc bài này của ernesto.

Một cảm giác rất lạ, rất khác...

Nghe nói đâu 1 năm có 2 lễ lớn thì phải, hình như thời điểm Noel là lễ đẹp nhất thì phải.

Anh em "thợ săn" có máu "săn" thì tìm hiểu thông tin về lễ sắp tới rồi làm một tour đi săn để bổ sung thêm các góc nhìn Tha La.

Ảnh của ernesto rất đẹp. ernesto có thông tin thì chia sẻ cho anh em với nhé... cám ơn nhiều

[black.white]

Đường vào ThaLa



Họ đạo ThaLa

[ernesto]

lần đó chụp chỉ chụp buổi lễ cầu nguyện nên hầu như chỉ có hình ở nghĩa trang xóm đạo, lễ này diễn ra vào ngày 01-11 hàng năm, buổi lễ sẽ có 2 lần cầu nguyện, 1 vào buổi tối tầm 20h, 1 buổi vào lúc 4h sáng hôm sau. Nếu thấy ai cầm máy ảnh tới, người dân ở đó sẽ bố trí 1 chỗ đứng trên 1 cái nóc như nóc lô cốt hay sao đó, ngay chính giữa, tầm nhìn rất tốt, người chụp hình chỉ cần giữ yên lặng và trật tự là ok.
thanks black.white đã bổ sung thêm hình.

[jimmy nguyen]

Nguyên văn bởi sonbenly

Hồi còn đi học, các thầy trong hội có giới thiệu về địa danh này, mọi học viên được khuyến khích nên ghé thăm địa danh này một lần để biết được cảm giác như thế nào trong những đêm hội, đã có bức ảnh đoạt giải lớn chụp về đêm hội này (mình quên mất tác giả rồi). Mình rất muốn có một dịp nào đó đến để tận mắt chứng kiến nhưng do công việc, thời gian và nhiều lý do khác mà quên bẵng tới khi đọc bài này của ernesto.

Một cảm giác rất lạ, rất khác...

Nghe nói đâu 1 năm có 2 lễ lớn thì phải, hình như thời điểm Noel là lễ đẹp nhất thì phải.

Anh em "thợ săn" có máu "săn" thì tìm hiểu thông tin về lễ sắp tới rồi làm một tour đi săn để bổ sung thêm các góc nhìn Tha La.

Ảnh của ernesto rất đẹp. ernesto có thông tin thì chia sẻ cho anh em với nhé... cám ơn nhiều

Hồi đầu tháng 11 đấy Sơn ơi có Lễ lớn. Cũng dự định đi với Ernesto cầm đèn mà lu bu quá hông đi được.... :mrgreen: