Dầu bôi trơn cho động cơ ô tô, xe gắn máy rất quan trọng. Tuy nó chỉ chiếm từ 3%-5% chi phí bảo dưỡng chung của chiếc xe, nhưng theo thống kê của các chuyên gia, có tới 80% nguyên nhân hỏng hóc xe là có liên quan tới dầu bôi trơn và hệ thống bôi trơn. Với công nghệ phát triển, các hãng sản xuất đã cho ra đời nhiều loại động cơ có công suất khác nhau, vì thế việc chọn loại dầu nhớt nào cho phù hợp là rất cần thiết.
Dầu bôi trơn được sản xuất từ dầu gốc khoáng hay dầu gốc tổng hợp đều được pha chế với hàng chục loại phụ gia khác nhau thường là ở tỉ lệ 5%-20% để cải thiện tính năng hóa lý. Các chất phụ gia quan trọng nhất trong thành phần dầu bôi trơn thường là các chất chống ôxít hóa, chống mài mòn, chất tẩy rửa chống lắng cặn, chống tạo mùn, chất chống gỉ, tăng độ bám dính, ổn định độ nhớt. Chính các chất phụ gia này sẽ làm thay đổi hoàn toàn tính năng và phẩm chất của từng loại dầu nhờn khi được pha chế theo những công thức khác nhau.
Theo các chuyên gia, tuy các loại dầu nhờn dùng cho động cơ có tính năng khác nhau, nhưng đều có 4 tác dụng cơ bản là: bôi trơn, bao kín, làm mát máy, tẩy rửa và chống gỉ. Không có loại động cơ nào có thể đồng thời phát huy tối đa cả 4 tác dụng nói trên, mỗi tác dụng của dầu đòi hỏi có một tính chất riêng. Hầu hết các hãng đều sản xuất những loại dầu như nhau và theo tiêu chuẩn quốc tế, có 6 loại dầu thông dụng cho xe máy ở Việt Nam, được thể hiện qua tiêu chuẩn kỹ thuật, có in trên hộp dầu:
- SAE 40, API SE.
- SAE 20W-50, API SF, JASO MA.
- SAE 20W-50, API SG, JASO MA.
- SAE 15W-50, API SG, JASO MA.
- SAE 10W-50, API SJ, JASO MA.
- API TC
Dầu được phân loại dựa trên độ nhớt và phẩm cấp ( ví dụ SAE 10W-50 là cho biết đặc tính về độ nhớt, còn API SJ cho biết về phẩm cấp ). Chúng ta sẽ tìm hiểu hai thông số này.
A/ Độ nhớt có 2 loại, đơn cấp và đa cấp.
Theo tiêu chuẩn SAE (The US Society of Automotive Engineers), dầu nhớt động cơ 4 kỳ được phân loại theo chỉ số độ nhớt. Nó thể hiện độ nhớt của dầu ổn định ở dải nhiệt độ môi trường nào, nói nôm na là dầu nhớt đó phù hợp với điều kiện nhiệt độ môi trường trong khoảng nhất định. Nếu ký kiệu chỉ có 1 chỉ số thì đó là loại đơn cấp (ví dụ: SAE40, SAE50, SAE10W, SAE15W, SAE40). Nếu ký kiệu chỉ có 2 chỉ số thì đó là loại đa cấp (ví dụ: SAE10W-40, SAE15W-50, SAE20W-50).
*
Loại dầu nhớt đơn cấp thì dải nhiệt độ môi trường phù hợp hẹp hơn, độ nhớt giảm nhanh theo nhiệt độ dầu. Ở môi trường Việt Nam hoàn toàn có thể sử dụng loại dầu này. Tuy nhiên, khi trời lạnh, dầu sẽ hơi đặc và giảm khả năng bơm bôi trơn, máy mới khởi động có cảm giác hơi “nặng”.Cấp độ nhớt có chữ W (có nghĩa là Winter: mùa đông). Dựa trên chỉ số độ nhớt có nhiệt độ thấy tối đa (Độ nhớt có nhiệt độ khởi động từ -30oC đến -5oC). Để xác định nhiệt độ khởi động đi theo các ký từ đó quí khách chỉ cần lấy 30 trừ đi các số đó nhưng theo nhiệt độ âm.
Ví dụ: Dầu SAE10W sẽ khởi động tốt ở -20oC hoặc SAE15W sẽ khởi động tốt ở
-15oC hoặc SAE20W ở -10oC...
Còn chỉ số độ nhớt không có chữ W chỉ dựa trên cơ sở độ nhớt ở 100oC.
Ở Việt Nam trừ các vùng núi phía Bắc về mùa đông có nhiệt độ nhiều nơi 0oC không quá lạnh so với các nước hàn đới, do đó các loại 15W hoặc 20W thường được sử dụng về mùa đông các chỉ số đứng trước chữ cái W có số càng nhỏ thì càng đắt vì các nhà sản xuất phải thêm một số chất phụ gia vào dầu bôi trơn
*
Loại dầu đa cấp thì dải nhiệt độ môi trường phù hợp rộng hơn. Độ nhớt của dầu theo nhiệt độ ổn định hơn so với dầu đơn cấp. Hơn nữa, độ loãng của dầu vẫn đảm bảo dù nhiệt độ thấp, do đó việc bơm dầu bôi trơn khi máy “nguội” sẽ tốt hơn... Ở nhiệt độ thấp (mùa đông),nhớt đa cấp có cấp độ nhớt giống như loại đơn cấp: SAE15W, SAE20W còn ở nhiệt độ cao có độ nhớt cùng loại với loại đơn cấp SAE40; SAE50. Các chỉ số càng to thì dầu có độ nhớt càng lớn và ngược lại. Dầu thường dùng ở nước ta là loại SAE 20W-50 hoặc 15W-40.
Dầu có ký hiệu JASO MA là dầu dành riêng cho xe máy 4 kỳ.
Cần phân biệt dầu dùng để pha xăng cho xe 2 kỳ với dầu xe 4 kỳ. Loại có ký hiệu API TC là dành riêng cho việc pha xăng. Loại này loãng, dễ tan trong xăng, độ cháy sạch cao (ít muội, khói). Nếu dùng cho xe 4 kỳ sẽ nhanh chóng hỏng máy. Ngược lại, loại JASO MA mà pha xăng cho xe 2 kỳ thì khói nhiều, hay tạo muội ở bugi, pit-tông, giảm tuổi thọ của động cơ.
Cần chú ý, loại API TC chỉ dùng để pha xăng chạy xe. Còn để bôi trơn hộp số (dầu đổ các-te máy) xe 2 kỳ thì có thể dùng chung dầu của xe 4 kỳ.
Với xe mới, người đi xe có thể dùng loại dầu được ghi trong catalogue của xe. Cần chú ý thay dầu đúng kỳ. Về nguyên tắc, độ nhớt của dầu được đảm bảo cho xe đi khoảng 3.000 km và đi đúng chế độ. Tuy nhiên, nên thay dầu khi xe đã đi được 1.000-2.000 km.
B/ Ký hiệu API nghĩa là dầu theo tiêu chuẩn về phẩm cấp dầu của Mỹ.
Phẩm cấp dầu tăng từ SE, SF, SG, SJ và giá của dầu cũng tăng theo đó. Dầu có phẩm cấp càng cao thì chất lượng (độ nhớt, độ lỏng) càng ổn định theo nhiệt độ.
Tóm lại :
* Sử dụng xe trong điều kiện ngoài trời từ 0 độ-40 độ C thì nên chọn loại dầu 20W-40; nhiệt độ từ 10 độ C-50 độ C nên chọn loại dầu 20W-50...
* Nếu bạn sử dụng xe từ 100 phân phối trở lên, hoặc xe tay ga thì nên chọn mua dầu nhớt có phẩm cấp SAE 20W-50, đây là loại dầu có khả năng thích ứng với mọi điều kiện vận hành, giữ được độ nhờn lâu.
* Với xe máy 4 kỳ hay chở nặng thì nên dùng dầu có độ nhớt SAE 20W-50. Còn xe đi 1 người, chạy nhanh thì nên dùng loại SAE 15W-50, SAE 15W-40
Như vậy, với xe 4 thì, mình chọn loại 20W-50 hay 15W-40 là tốt nhất.
Chúc ACE hiểu thêm một ít về nhớt bôi trơn, và chọn được loại thích hợp cho xe mình
Nguồn : tổng hợp từ khodaumo.com, vietbao.vn, vatgia.com