PDA

Xem bản đầy đủ : Nhiệt đới buồn


MissCD
28-03-2010, 06:47 AM
Nhiệt đới buồn-Clause Lévi Strauss

...Một giọng văn líu ríu mà mê hoặc, một tấm thảm thêu văn hóa đầy màu sắc, dẫn lối về những vùng đất xa lạ đầy bí ẩn, quyến rũ...(MissCD)

Phần thứ nhất : Kết thúc những chuyến đi

I. KHỞI HÀNH

Tôi vốn ghét các chuyến viễn di và những nhà thám hiểm. Vậy mà giờ đây tôi lại đang chuẩn bị kể lại các chuyến viễn du của mình. Quả thật, tôi đã mất biết bao thời gian để đi tới cái quyết định đó ! Mười lăm năm đã trôi qua kể từ khi tôi rời khỏi Bresil lần cuối cùng và trong tất cả những năm tháng dài ấy, tôi thường có ý định bắt tay vào viết quyển sách này; mối lần, một cảm giác hổ thẹn và chán ngán lại ngăn tôi. Sao nào ? Liệu có nên thuật lại tỉ mỉ bao nhiêu chi tiết nhạt nhẽo, bao nhiêu sự bất biến vô nghĩa ?

Phiêu lưu mạo hiểm không có chỗ đứng trong nghiệp vụ của một nhà dân tộc học; nó chỉ là một khổ nạn của nghề nghiệp ấy, nó đè lên cái công việc cần có hiệu quả ấy gánh nặng của nhiều tuần lễ, nhiều tháng trời bỏ phí dọc đường đi, của những giờ vô công rỗi nghề trong lúc người cung cấp tư liệu lẩn đi đâu mất; gánh nặng của cơn đói, của mệt nhọc, đôi khi là của bệnh tật; và bao giờ cũng thế, gánh nặng của hàng nghìn công việc lao dịch ấy vốn gậm nhấm ngày tháng một cách vô bổ và biến cuộc sống nguy hiểm giữa cách rừng nguyên thủy thành ra chẳng khác gì một cuộc sống phục dịch lính tráng. Dù có bỏ ra bao nhiêu nỗ lực cùng những chi phí vô ích để đạt tới được mục tiêu của các công trình nghiên cứu thì điều đó cũng chẳng đem lại chút giá trị nào cho cái được coi là khía cạnh tiêu cực trong nghề nghiệp của chúng tôi. Những sự thật chúng tôi đi tìm kiếm ở những nơi xa xôi đến vậy chỉ có giá trị khi chúng đã được tẩy đi lớp đá bọc ấy. Chắc chắn, người ta có thể dành sáu tháng cho một chuyến đi chịu đựng sự thiếu thốn và mệt nhọc ghê gớm cho công việc sưu tập ( vốn chỉ mất vài ngày, đôi khi vài tiếng đồng hồ ), một huyền thoại chưa từng được biết đến, một quy tắc lễ cưới mới lạ, một bản danh sách đầy đủ các thị tộc, nhưng còn cái hồi ức phế thải như thế này : “Lúc 5h30 sáng , tôi tiến vào cảng Recife trong lúc đàn chim mòng biển kêu rin tít và cả một đoàn thuyền đông đảo theo các mạn tàu”, một kỷ niệm nghèo nàn đến vậy liệu có đáng để tôi phải nâng bút ghi lại chăng ?

Tuy nhiên cái kiểu kể chuyện đó lại thu được sự ưu chuộng cho đến nay tôi vẫn không sao giải thích nổi. Vùng Amazon, xứ Tây Tạng và châu Phi tràn ngập các hiệu sách dưới những cuốn sách du lịch, những tập báo cáo viễn du và những cuốn album ảnh trong đó sự quan tâm gây ấn tượng chế ngự quá mức khiến người đọc khó có thể thấy được giá trị của chứng cứ được cung cấp. Còn lâu tinh thần phê phán của người đọc mới được thức tỉnh, anh ta luôn đòi hỏi nhiều hơn nữa, anh ta nuốt chửng những khối lượng khổng lồ loại thức ăn đó. Giờ đây, thám hiểm là một nghề, cái nghề không phải như người ta có thể hình dung nhằm phát hiện những thực tế còn chưa được biết tới qua nhiều năm dài chăm chỉ nghiên cứu, mà là qua rất nhiều kilomet và thu thập những cuốn phim chiếu hình tĩnh hay động, càng được ưa thích nếu có màu, nhờ có chúng, trong nhiều ngày liền, người ta có thể thu hút đầy hội trường một đám đông khán thính giả, với những người này những câu chuyện nhạt nhẽo, tầm thường tựa như biến đổi một cách thần kỳ thành những khám phá phát hiện chỉ bởi là thay vì tách bóc được chúng tại chỗ thì các diễn giả lại thần thánh hóa chúng bằng một chặng đường đi dài hai nghìn kilomet.

MissCD
29-03-2010, 01:12 PM
Thử hỏi chúng ta nghe được những gì từ những cuộc hội thảo ấy và đọc được những gì trong cuốn sách ấy ? Những thứ lặt vặt mang về được trong những chiếc hòm, những chuyện nhăng nhít của con chó nhỏ trên tàu, và trộn lẫn vào các giai thoại là những mẩu thông tin nhạt nhẽo, đã kéo lê từ nửa thế kỷ này trong tất cả các sách giáo khoa và với một thái độ trâng tráo hiếm thấy , song lại tương ứng với sự dốt nát và ngây thơ của người tiêu thụ, không hề ngần ngại được trưng ra như một chứng cứ, nói thế nào nhỉ, như một phát hiện độc đáo. Chắc chắn có những ngoại lệ và mỗi thời kỳ đều có những nhà du hành trung thực trong số những người ngày nay được công chúng yêu mến, tôi sẵn sàng nêu tên một hay hai người. Mục đích của tôi không phải là tố cáo những việc lừa dối hoặc trao tặng các chứng chỉ mà đúng hơn là để hiểu được một hiện tượng tinh thần và xã hội, rất đặc biệt đối với nước Pháp và xuất hiện mới đây, ngay cả ở chỗ chúng tôi.

Từ khoảng hai chục năm nay, người ta chẳng mấy khi đi du lịch, và cũng không phải các phòng họp Pleyel, năm hay sáu lần đầy chật người, chào đón những người kể chuyện các chuyến phiêu lưu, mà địa điểm duy nhất ở Paris dành cho loại hoạt động này là khoang giảng đường nhỏ bé, tối tăm, lạnh lẽo, đổ nát nằm trong một tòa nhà cũ đầu khu vườn bách thảo.

MissCD
12-04-2010, 07:14 PM
...Trong đồng cỏ tối tăm, những đống lửa trại sáng lên. Quanh bếp lửa, thứ che chở duy nhất chống lại cái lạnh đang buông xuống, sau tấm bình phong mỏng manh gồm những lá cọ và cành cây cắm vội xuống nền đất, hướng về phía sợ gió hay mưa, bên những chiến gùi chất đầy những đồ vật nghèo nàn là cả một kho của cải trần gian; nằm ngủ ngay trên nền đất bao quanh, bị ám ảnh vì những băng nhóm khác cũng hiếu chiến và sợ sệt như họ, những đôi vợ chồng quấn chặt lấy nhau, nhận ra ở nhau chỗ dựa của người này là chỗ dựa của người kia, là nguồn khích lệ, sự giúp đỡ duy nhất chống lại những khó khăn hằng ngày và nỗi buồn hư ảo, thi thoảng lại tràn ngập tâm hồn người Nambikwara. Người du khách lần đầu tiên hạ trại trong rừng sâu cùng với người Anh, bỗng thấy tràn đầy lo ngại và thương cảm trước cái nhân loại hoàn toàn khánh kiệt đến mức này, cứ như họ bị đè bẹp xuống trên nền đất thù địch bởi một tai họa nào đấy; trần trụi, run rẩy cạnh những đống lửa lay lắt. Anh ta sờ soạng lần bước giữa đám cỏ cây, tránh chạm phải một bàn tay, một cánh tay, một thân người đoán được nhờ ánh lửa. Vậy mà cái cảnh khốn cùng ấy lại xào xạc những tiếng thầm thì và những tiếng cười. Những đôi lứa ghì chặt lấy nhau như trong nỗi hoài niệm về một hòa hợp đã mất, những cái vuốt ve không dừng lại khi có người lạ đi qua. Có thể đoán ra tất cả những con người ấy một niềm thương cảm vô bờ, một sự vô tư sâu thẳm, một nỗi niềm thỏa mãn ngây thơ và đẹp đẽ của loài vật, và tập hợp những thứ tình cảm ấy lại, là một điều như là biểu hiện xúc động nhất và chân thực nhất tình cảm thắm thiết của con người…

( Trích Nhiệt đới buồn )